Kerst in Utrecht

Voor het eerst sinds 2019 weer een familiekerst. Zoals eerdere jaren boeken we dan een hotel in Utrecht en gaan van daaruit op bezoek. Naar Houten, of in dit geval naar Odijk. Bedoeling was twee bezoeken in Odijk, maar de lunch afspraak viel uit in verband met een recente corona besmetting. De diner afspraak kon wel door gaan, corona net achter de rug. We hebben allebei in Utrecht gestudeerd, dus kennen de stad uit onze studententijd. Sommige dingen blijven, zoals de kroegjes op de donkere gaard (foto 2). Andere dingen veranderen: in ‘onze’ tijd waren er nog geen halsbandparkieten in de stad. Bij onze ochtendwandeling eerste kerstdag kwamen we er vele honderden (misschien wel duizenden) tegen. Het was nog vroeg, kwart over acht, nog niet helemaal licht, en we wandelen door een compleet stille stad. Waar de Oude Gracht over gaat in de Vecht, staan aan weerszijden 10tallen bomen, nu in winterstand, die blijkbaar als overnachtingsplek voor de parkieten dient. Ze begonnen net wakker te worden en lieten zijn luidkeels horen. Op foto 3 zie je de silhouetten van een klein stukje van 1 boom. Mensen die hier langs de gracht wonen hebben geen wekker nodig. Rond 9 uur vertrokken de parkieten in groepen van 20-30 om hun parkieten-dingen te gaan doen. Als je zo in alle rust door een stad wandelt zie je van alles: oude pandjes, geveltjes, details zoals bij het huisje op foto 4. Wat is daar bijzonder aan? Kijk nog eens goed. Hint: zie foto 11.

Na een heerlijke vegetarische lunch bij Anne & Max wandelden we terug naar het hotel, de middag van 25 december was regenachtig. Op de hotelkamer konden we verder met de Dr. Denker puzzel (foto 12), wel bekend bij Noorderlingen. Het rendier (foto 7) hebben we niet gezien, niet meer helder geworden. Tweede kerstdag begon weer met een rondje stad, richting het Spoorwegmuseum. Volle bak, het was ook ‘wintermarkt’, met een ijsbaan baan, allerlei kraampjes en activiteiten. Het seinhuisje gaf ons een thuisgevoel, zie het stationsbord op foto 10.
Al met al een mooie break, en het vaste plan om ergens voorjaar/ begin zomer nog een paar dagen naar Utrecht te gaan. Fiets erbij, parkjes en tuinen kijken. En lekker banjeren.

Tweede helft warm

Twee weken terug, 18 december schreef ik dat de eerste helft van december zo koud was, tenminste hier in Groningen. Etmaaltemperaturen die een aantal graden lager lagen dan het langjarig gemiddelde. Nou dat is in de tweede helft van de maand weer flink goed gemaakt. Het enige witte aan kerst was de kunstsneeuw op sommige kerstbomen in etalages.

Met de meest bizarre hoge temperaturen rond de jaarwisseling. 14 graden was het toen.

Op oudjaarsdag was het druilerig en veel wind. Lauwe wind. Zo veel wind, dat de oliebollenkraam op het dorpsplein niet open ging. Dus oliebollen gewoon in de winkel kopen. Tja.

’s Avonds was het overwegend droog. Met erg veel vuurwerk. Licht uit in de woonkamer en kijken. Met glaasje champagne (kadootje van overbuurman Thomas) in de hand. Daaahaag 2022.

Eerste helft koud

De eerste helft van december is erg koud. Hier in Groningen was de gemiddelde etmaaltemperatuur 0,4 graden boven nul. Het langjarig gemiddelde van de etmaaltemperatuur voor (de hele maand) december is 4,2 graden. Ook in de Bilt was het iets kouder dan gemiddeld, namelijk 3,2 graden.

Afgelopen week met dikke jas aan aan buiten, handschoenen en muts. Dinsdag middag, twee zwanen in het open deel van het kanaal. Op andere plekken grote schotsen ijs. Regenbroek over de broek zorgt voor het buiten houden van de kou.
Donderdagavond en vrijdag ochtend geglibberd op ijzel in Maarssen. Vrijdagavond pianomuziek op de stationstraverse in Amersfoort. Handen diep in de zakken, wachtend op de trein. Zaterdag een mooi schaatsplaatje aan het meertje vlak bij ons. Net de naam opgezocht, het meertje blijkt Wolddeelen te heten, veenplassen paar duizend jaar geleden ontstaan uit de Drentsche Aa. De smienten waren vertrokken naar het watertje langs de Moarweg dat niet bevroren was: hier komt de drainage pijp met overtollig water uit de woonwijk in uit, en de waterstand wordt met een gemaal gestuurd. Dat houdt het water (lang) open. Vandaag een wandeling langs en over het Paterswoldse meer. Volop schaatsers. Zingend en gongend en klinkend ijs. Opgestapt aan de zuidkant bij het strandje en heel voorzichtig naar het noorden gewandeld, naar de molen. Links en rechts gepasseerd door schaatsers, een verdwaald sleetje en verder op het meer een ijszeiler.

Als het nou in juli 2023 extreem warm is, en je zit puffend in de schaduw…. Haal dan deze foto’s er nog even bij, voor wat verkoelende gedachten.

Kristallen

Met de verwarming laag, en in de slaapkamers bijna uit, is er weer veel meer condens op de ruiten. Als het flink vriest zoals afgelopen nachten dan verschijnen de eerste ijsbloemen.

Roos van ijs

In de tuin groeien de kristallen op dunne takjes en langs bladranden. En het allermooist, vind ik, op de uitgebloeide zaadhoofden van bloemen, zoals asters, sedum en kaardebol.

Ook in de Hortus Haren een wat verstild beeld. Kristallen over het groen in de Laarmantuin. De halmen van de pijpestrootjes helemaal bezet met ruige rijp en -letterlijk- bevroren in hun beweging. We komen in de Hortus helemaal geen andere wandelaars tegen, ook de reden hebben even een rustig plekje gezocht. Alleen in de Chinese tuin een drietal studenten (?) bezig met een fotoshoot. Het model met kleurige kleding en blote schouders. Brrr…

Land van Ons

Boerenbedrijf en natuur, kan dat samen gaan? Verschillende boeren laten zien dat dat kan. Minder intesief, minder vee. Meer aandacht voor diversiteit. En initiatieven als Land van Ons willen ook een stukje bijdragen. Door, via lokale crowdfunding, stukken agrarisch land te kopen. Met lokaal geld, in overleg met de boer die het land bewerkt. Een van de percelen van Land van Ons is hier vlakbij, de Onner Es (of Onneresch). We gaan er vaak wandelen , als we een wat langer rondje doen. Boterhammetje mee, en lunchen op het bankje. Afgelopen week was er een lezing over land van Ons, het beheer van dit perceel, en de plannen voor de toekomst. Ik was er met Jitske. We luisterden naar bijdragen van van Amanda, Chris, Gerjan en Edda.

Werkgroep diversiteit

In 2021 startte de werkgroep diversiteit. In overtleg met Boer Berend, zijn vrouw Wilma en zoon Wouter. Het eerste jaar werd boekweit gezaaid op een deel van het land. In 2022 huttentut, Italiaans raaigras en triticale (een graansoort). Opsteker was de scholekster die midden in de huttentut akker een nestje maakte. Verschillende werkgroepen kijken naar verschillende aspecten: hoe zit het met vogels (er is een kwartel gehoord!), waar staan de meeste wilde planten (aan de randjes van het perceel, waar het voor de grote landbouwmachines moeilijk komen was. De Onner Es was een dikke laag dekzand, die een jaar of 100 geleden voor een groot deel is afgegraven. Het zand werd gebruikt voor het spoorwegemplacement. Bij werkzaamheden is een archeologisch grafveld ontdekt. Dat is de reden dat er niet diep geploegd mag worden.

Kevers

De laatste bijdrage was van Chris, van de KNNV. Zij vertelde dat Land van Ons haar vroeg om een inventarisatie te doen van alle insecten die er waren. 26 hectare (nu 25: een hectare minder, door het ruilen van een stukje land voor het veentje (een oude pingoruine). Ze wilde het gebied eerst met eigen ogen zien en was helemaal verkocht toen ze op de eerste excursie een zeer zeldzame kever vond: de achtvlekpriemkever. Heel zeldzaam en in Nederland pas in twee andere provincies eerder gezien. Land van Ons kon niet meer stuk voor Chris. Een hele inventarisatie was te gek, gebied veel te groot. Maar een inventarisatie van kevers dat kwam in de buurt. Iets specifieker: alleen loopkevers,. kortschild kevers en overige kevers. En alleen op een strook van het land, vanaf de eikenboom naar de rand van het perceel: op 10 plekken, 10 meter uit elkaar werden vangpotjes geplaatst. Vrijwilligers plaatsten de potjes, leegden ze en hielpen met determineren. Een keer deed ik mee. Vandaag vertelde Chris dat de kever die het meest in de ‘samples’ zat, de koperen kielspriet, eigenlijk een soort kiloknaller is. Waar je niet blij mee bent als natuurliefhebber : deze kever zit in een zeer ‘niet-divers’ landschap. Monter eindigt Chris met :
Dit blijft boerenland; geen natuurgebied.

Tip voor de volgende wandeling langs de zandweg: letten op de vele sporen van kevers.

Open bestrating

Om beter water af te voeren/ op te nemen bij (zomerse) stortbuien is het zaak om minder bestrating te hebben in tuinen en straten. Beter grind dan aaneengesloten tegels. Beter open bestrating dan asfalt. Open bestrating wordt steeds meer ingezet op bijvoorbeeld parkeerplaatsen of delen van bedrijfsterreinen, waar het wel nodig is om de kunnen rijden met -soms zwaar- materieel. Regen water zakt langzaam weg in de open bestrating en gras en allerlei andere plantjes krijgen zo ook een kans. En ook een stuk minder saai vind ik. Zeg nou zelf, wat vind je mooier: een egale grijze vlakte of dit patroon van groen en grijs.

Dit is een stukje van het terrein van EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool. Hier zou ik tijdens een lunchpauze een ‘stoepplantjes‘ ronde kunnen doen. Alhoewel…. misschien wel een hele dag nodig.
NB. De stoepplantjes actie van de hortus Leiden is afgelopen. Wel mooi dat er voor grote delen van de stad is besloten de stoepplantjes in de toekomst te laten staan en niet weg te branden. Waar stoepen en muren van gebouwen direct aan elkaar grenzen gaat 1 stoeptegel direct bij de muur eruit; dat worden dan hele lange 30 cm smalle geveltuintjes waar wilde – aangewaaide planten een plekje vinden. Alleen niet in het centrum…. Nou ja, begin is er.

Krulzoom

Ommetje langs plas Sassenhein. In de berm tussen weggetje en meertje groeit van alles, en in deze tijd van het jaar ook paddenstoelen. De eerste die we zagen was een hele grote, met opgekrulde randen en kaneelkleurige plaatjes. Een krulzoom of elzen krulzoom, aldus app obsidentify. W gaan voor de elzen krulzoom, de paddenstoel staat onder een paar elzen. Een stukje verderop staat een hele andere: lichter van kleur, beige bruin, en een platte hoed (foto 3).

En wat geeft de app hier voor een hint? Weer de elzen krulzoom (!) maar dan wel een in een vroeger stadium, krult nog niet. Beetje verder zoeken via browser levert op dat het een beetje uitkijken is met deze paddenstoel. Van de elzenkrulzoom is het niet zeker, maar van zijn neef de gewone krulzoom wel: die is zeer giftig. Afblijven dus.

Wat rest is de West

Op 12 november wandelden we -in de mist- met een groep van zo’n 60 wandelaars van Aduard naar Groningen. Groep 2 van 3 : allemaal wandelaars , die de laatste etappe liepen van een van de Pronkjewailroutes door de provincie Groningen. Afgesloten in de Martinikerk in Groningen, welkom geheten door Sint Martinus zelf. Na een korte terug en vooruitblik van de organisatie, het zingen van het Groninger Volkslied, het ophalen van het derde deel van de medaille, en voor de liefhebbers een echte Groninger eierbal, was het klaar.

We hebben nu drie van de vier routes -in etappes- gewandeld. De Noord, de Zuid en nu dus ook de Oostroute. Wat rest is de West, die route gaan we volgend jaar wandelen. Dat kan van april t/m oktober.

Heb ik al vaker blogs over geschreven. Het leuke van zo’n route is dat het een beetje is als verzamelen, steeds een extra stukje, tot de verzameling compleet, en de route gewandeld is.

Landschappen

Kwekerij aan de dijk

Etappe

En nog meer: type het woord ‘pronkjewail’ in de zoek opdracht van het blog (vergrootglaasje).

Loopkevers en meer

Jitske had al een paar keer gevraagd of ik het leuk zou vinden een keer mee te gaan naar een determinatieavond van kevers. De Onneresch is een stuk land dat aangekocht is door Land van Ons. Met de bedoeling van dit agrarische land een steeds diverser stuk land te maken, minder intensieve landbouw, geen chemicaliën, andere gewassen (bv boekweit), en extensiever maaibeheer. Vanaf maart 2022 loopt er een leverproject. Vrijwilligers van Land van ons graven potjes met alcohol op verschillende plekken op een stuk weiland in, en halen die een paar dagen water weer op: met een oogst aan kevertjes en andere kleine beestjes. En met (andere) vrijwilligers , onder leiding van een zeer enthousiaste dame Chris, worden de beestjes daarna uitgezocht en zo mogelijk -onder de microscoop- op naam gebracht.

Afgelopen dinsdag ging ik mee. Elk een microscoop, en een bakje met beestjes. Chris had de oogst vooraf gezeefd: een grove zeef voor de grote beestjes, en een fijne zeef voor minibeestjes. Wij namen een potje met grote. De eerste opdracht was: selecteer op 1. loopkevers, 2. kortschild kevers, 3. overige kevers en 4. de rest. Na een korte instructie konden we beginnen, met pincet de beestjes sorteren. Een heel gepriegel. Daarna in aparte buisjes bewaren, extra alcohol erbij, briefje met hoofdgroep in het buisje en op het buisje (met alcoholbestendige inkt!) . En daarna een beginnetje met determineren. Een buisje met ‘onze’ loopkevers: dat was wel makkelijk, bijna allemaal dezelfde: de veelkleurige kielspriet. Een van de determineerders vond ook een koperkleurige koelspriet (lijkt er sprekend op, maar met kleine puntjes in het halsschild).

Het beste kon je de kevers op hun rug leggen, en dan met de pincet de achtste poten een beetje uitstrekken. Ver volgens het aantal stekels aan de binnenkant van de scheen van de kever tellen. Op dat detailniveau gaat het determineren! En dan is een goede microscoop echt nodig. Een mooie site met kevers hier.

Als we het niet zeker wisten, kwam Chris even meekijken: ik had 1 afwijkende kever, dacht ik, zag er wat anders uit. “Een leuk soortje”, aldus Chris, “een chlaenius”. Met een behaard in plaats van glad dekschildje. We hadden geen tijd om verder in detail te determineren, dus de chlaenius ging samen met de andere loopkevers weer in een apart buisje’loopkovers’. Voor een andere keer.

Cider-in-wording

Herfsttijd is oogsttijd. Tijd van overvloed aan fruit en noten. Veel te veel soms om zelf op te eten. Afgelopen weken kon je (val) appels inleveren bij de Biotoop in Haren. Daar was een team van Doggerland craft cider een aantal weekenden bezig met het maken van appelsap, bedoeld voor cider. In april is de cider klaar. Als we in de Hortus zijn geweest, wandelen we vaak door de Biotoop terug naar huis. En van verre konden we de appels al ruiken. Doggerland cider maakt cider van Groninger appels, soms oude rassen. En als je appel over hebt kun je appeldonateur worden. Ciders met namen als Ad Hop, Wildebras, Brombeer en Flierefluiter.