Categorie: Letters

Afgelopen week zat er een pakketje in de brievenbus. Met daarin een hartstikke leuk boek. Ik kon me niet herinneren dat ik iets besteld had, dus was blij verrast. Vroeg aan Eddy of hij het besteld had. Nee, ook niet. Toen bedacht ik me dat ik de aankondiging van dit boek gelezen had in de nieuwsbrief van het stoepplantjes initiatief in Leiden. En in de laatste nieuwsbrief kom ik het boek weer tegen!
Ahh, nu weet ik het weer, je kon je aanmelden als je interesse had in dit boek. Gewonnen!

Met veel plezier al door het boek gebladerd. Praktisch, prettig geschreven, mooie foto’s. En feest van herkenning, flink wat van de beschreven planten hebben we al in onze tuin (Dat heb je als je al lang lid bent van een wilde planten tuin kring, met twee x per jaar plantjes ruil). Ook nog wel een paar op mijn verlanglijst.

Lezing Boomker

Afgelopen vrijdag avond ben ik naar een lezing geweest in onze boekhandel Boomker in Haren. Over de nieuwe uitgave van de Heukels Flora van Nederland met een voordracht van Leni Duistermaat: over de totstandkoming van de nieuwe -24ste- uitgave van de flora. Nieuw is in dit geval begin 2020; de lezing was in maart 2020 gepland, maar dat liep even anders door Corona….
Nu was Leni er wel (en de corona check app ook).

Leni Duistermaat

Leni Duistermaat is als taxonoom verbonden aan Naturalis in Leiden en studeerde ’tropical botany’ en als specialisatie onder andere ‘invasieve soorten’. Leni vertelt dat ze in 2006 -na 6 jaar haar droombaan als taxonoom in Singapore te hebben uitgevoerd- weer naar Nederland kwam. Kort na haar terugkomst sprak ze met Ruud van der Meijden, haar medepromotor, die aangaf dat hij na vier edities van de Heukels Flora te hebben verzorgd op zoek wilde naar een opvolger.
Leni flapte eruit “Dat lijkt me wel wat“. Ruud viel bijna van zijn stoel van verbazing, vertelt Leni. En was tegelijk heel opgelucht. De verbazing was er omdat Ruud bij veel taxonomen had gezien dat ze na een periode in de tropen de liefde voor de eenvoudigere Nederlandse planten en flora hadden verloren. Nee dus. En de opluchting omdat Leni hem wellicht kon opvolgen. De eerste editie uit 1883 was on-geïllustreerd. Na Heukels zelf volgden Wachter, Oostrom en vd Meijden als samensteller. En nu als vijfde: Leni. Met hulp van vele anderen, vertelt ze, zoals Esmee Winkel, een geweldig botanisch tekenaar.

24ste druk

Na allerlei commissie en besluiten kon Leni aan de slag. Vaak zat er 5 tot 7 jaar tussen verschillende edities, nu bijna 15. De flora bevat een aantal nieuwe hoofdstukken en bij planten is nu ook benoemd of ze invasie zijn. Of giftig. Als het ging om (wijzigingen in) Nederlandse plantennamen dan moest dat altijd langs een speciale commissie. Het was keuzes maken, zegt Leni.

Als voorbeeld noemt ze de ganzenvoet. Zou ze alle geslachten (groepen die allemaal van elkaar te onderscheiden zijn) apart beschrijven? Of alleen de kale ganzenvoet of de klierganzenvoet of de nerfganzenvoet of de spiesganzenvoet. Leni koos er in dit geval voor alle geslachten te beschrijven. Maar bij wikke en lathyrus heeft ze dit weer niet gedaan omdat het onderzoek bij deze planten nog niet af was; daarvan zijn de de nieuwste inzichten nog niet verwerkt.
Of: wat is een soort? Er zijn meer dan 20 definities of ‘concepten’ die beschrijven wat een soort is! Planten die met elkaar kunnen kruizen noemen we een soort. Maar wat als een plant niet kruist zoals de paardenbloem. Dat is een plant zonder vader: alleen vrouwelijke klonen. (wist ik niet!)

En nu is ie dus uit. De 24 ste editie. Een dikke pil. Beetje onhandig was dat er slechts 1 exemplaar van de nieuwe flora in de boekenwinkel was. Verschillende medewerkers dachten van elkaar dat de ander ze besteld had voor de avond van de lezing .
Leni geeft aan dat ze ook de volgende uitgave weer wil begeleiden. Eens kijken hoe lang het duurt voordat die uitkomt.

Vlak voor de lezing over de nieuwste Heukels Flora , editie 24 liep ik nog even naar de kast met tuinboeken. Ik was er van overtuigd dat ik er een in de kast had staan, met een beetje vaalgroene rug. Ooit gekregen uit de voorraad tweede hands tuinboeken van Mieke Dekker, andere tuinliefhebber hier in het dorp. Maar nee, ik kon het boek niet vinden.

Vandaag ging ik, met goed daglicht, nog een keer in de boekenkast kijken. Voor een rijtje boeken stond een klein schilderrijtje in de kast. En ja hoor, daar stond ie natuurlijk achter. Het blijkt de zesde druk te zijn, uit 1915. Dus al ruim 100 jaar oud. De eerste 10 edities zijn door Heukels zelf samengesteld.

Voordat Wolters en Noordhoff in 1968 (Mammoetwet) samen gingen waren ze bijna 100 jaar altijd ruziënde concurrenten, beiden in Groningen. De parel in de Wolters-tak was de Bosatlas, de oudste serie die tot op de dag van vandaag wordt uitgegeven. De Wolters uitgeverij baalde ervan dat het nooit gelukt was een goede flora uit te geven, maar dat kwam na de fusie met Noordhoff in 1968 binnen bereik: Noordhoff bracht de Heukels Flora mee binnen de fusie en dit is nu de op-een-na-oudste serie van de combinatie uitgeverij.
Na een paar naamsveranderingen (eerst ook met Kluwer) en andere eigenaren heet de uitgeverij weer Noordhoff.

Eerder las ik het boek Vogelhuis van Eva Meijer, over Len Howard een Britse naturalist en musicus. Ze gaf muzieklessen en speelde alt-viool in het London Symphonic Orchestra. In 1938 kocht ze een stuk grond buiten het dorp Ditchling en nam intrek in het huisje dat ze ‘Bird Cottage’ noemde. In 1949 zegde ze de muziek vaarwel en richtte zich volledig op haar grootste passie: het onderzoeken en waarnemen van de vogels in haar tuin. Ze zette de ramen van haar huis open en veel van de vogels kwamen binnen: op bezoek, om te schuilen en natuurlijk om lekkere hapjes te halen. Het boek van Eva Meijer ging over Len Howard (roman), met een paar stukjes uit eigen boeken van Len Howard.

Dit boek dat ik nu lees ‘Vogels als Huisgenoten’ is van Len Howard zelf. Erg leuk om de korte verhaaltjes te lezen. Over de individuele karakters die Len beschrijft, de namen van de vogeitjes, en de lange relatie die er soms bestond. In deze tijd van het jaar zijn ook de mezen in onze tuinen superactief. Leuk om iets dat je net gelezen hebt, dan min of meer live in eigen tuin mee te maken.