Eerder schreef ik over een aantal planten die erg last hadden gehad van de droogte deze zomer, waaronder de persicaria amplexicaulis. Het blad was helemaal gelig en verdroogd. Toen ik gister -tussen de buien door ook af en toe stralende zon- eens dichterbij ging kijken vond ik het eigenlijk wonderschoon. Fraaie herfstkleuren in het blad met nog steeds de laatste bloemen in bloei. Dat is anders dan minder droge jaren. Dan zijn de bloemen vaak al uitgebloeid voordat de herfstkleuren in het blad komen. En meestal is het dan ook al kouder (of natter), en zitten we niet meer zo veel buiten op het terras om op de planten uit te kijken.
Eerder dit jaar bij het delen van de planten had ik twee soorten, de p. amplexicaulis ‘Firetail’ (donkerrood) en de p. amplexicaulis ‘Rosea’ (zachtroze) bij elkaar gezet. Ik heb de rosea stengels nu met een stukje wol gemarkeerd, zodat ik verder in najaar of volgend voorjaar desgewenst de verschillende kleurgroepen weer uit elkaar kan halen.
Even bij het tuincentrum langs voor wat potgrond en toen tegen deze leuke crocosmia aangelopen. Had hem eerder in de zomer al zien bloeien in een tuin elders. Genoemd naar Emily McKenzie, die de plant in 1951 in haar tuin in Tyne Valley (VK) vond. Mooi lang doorbloeiend.
Voorouders
Crocosmia x crocosmiiflora ‘Emily McKenzie‘ is een stevig groeiende plant met vertakkende stengels met grote warm-oranje bloemen met een tintje rood in het hart. Het is niet duidelijk wat precies de voorouders van de plant zijn: sommigen zeggen dat het een spontane mutatie van een oudere hybride ‘ Comet’ is (synoniem voor ‘Malahide Castle’ , naar de Malahide kasteel tuin in Dublin). COmet was een kruising van C. aurea met C. masoniorum. Ook zou ‘Emily Mckenzie’ eigenschappen van C. pottsii kunnen hebben, zoals de meeste recente Crocosmia- hybriden. Aldus deze website van Ballyrobert garden in Noord Ierland. Mooie plaatjes ook. Emily
Maar wie was Emily McKenzie? Daar is niet zo heel veel over te vinden. Crocosmia ‘Emily McKenzie’ was een van de crocosmia-hybriden die Ken McKenzie produceerde. Ken woonde in Wylam 15 km ten westen van Newcastle upon Tyne en noemde deze hydride naar zijn vrouw Emily.
In de tuin
Plaats: Halfschaduw (voorkeur) of volle zon
Grond: alle soorten, goede drainage
Bloei: Juli – september
Winterhard: beperkt – -5° tot -10 °C (geef ‘swinter dikke mulchlaag van blad )–> of binnenhalen
Groeiwijze: vormt pol
Blad: sterft af in winter
Hoogte: 50 – 75 cm
Breedte: 30 – 60 cm
Plant type: Vaste plant, knol
Kleur: groen, geel, oranje, rood
Vriendjes met: Ilex (hulst), grassen (zoals Stipa), lavendel, herfstanemoon, rudbeckia, agapanthus en aster. Mooi vooraan een border
Twijfel
Wel of niet binnenhalen van de winter? Voor de zekerheid ga ik het maar wel doen. En als de pol over een paar jaar steeds groter wordt dan laat ik gewoon een stuk buiten staan, op een goed gedraineerde plek. Nu eerst nog even genieten van de pot met de bloeiende plant die ik voor nu in een gat in de border heb gezet.
Volgers van Britse tuinprogramma’s weten het al jaren: voor het zaaien, stekken en oppotten van tuin- en kamerplanten gebruik je peat-free compost, turfvrije aarde/potgrond. Turf is een natuurproduct dat bestaat uit gecomposteerde planten. Het wordt als fossiele grondstof gewonnen uit (voormalig) veenmoeras. Hiervoor worden stukken veengebied drooggelegd waarna de turf kan worden afgestoken. Vroeger gebeurde dit in ons land volop, omdat gedroogde turf werd gebruikt als brandstof voor kachels. Nu vind je gedroogde turf, afkomstig uit het buitenland, terug in onze zakken potgrond.
Tuin – en potgrond op basis van turf heeft zeker voordelen. Makkelijk te maken, ziektekiemen vrij, goedkoop. Wat is nu het probleem? Helmaal niet zo goedkoop als je naar de bijeffecten kijkt. Behalve dat hele gebieden ernstige natuurschade oplopen bij het afgraven van het veen, komt er ook nog eens heel veel CO2 vrij die tot het afgraven in het veen gebonden zat. Het winnen van turf over de hele wereld draagt 5-7 % bij aan de globale CO2 uitstoot.
Het Verenigd koninkrijk loopt voorop in het uiteindelijk verbieden van turf in de grond. In 2011 is een vrijwillige afbouwregeling gestart, bedoeld om het winnen van turf (veen) af te bouwen in de periode tot 2020. Er zijn intussen flinke stappen gezet, maar nog niet voldoende. Daarom heeft de Britse overheid een veenverbod ingesteld voor particuliere klanten vanaf 2024; later volgt de professionele markt.
In ons lokale tuincentrum ging ik op zoek naar turfvrije grond. Ik kocht in het verleden regelmatig ‘coco[peat’ van Ecostyle, dat op basis van cocosvezels was gemaakt. Na goed zoeken bij het tuincentrum vond ik twee soorten, tussen ruim 20 verschillende zakken. Een zak GroeiGrond Bloeiende planten van Ecostyle (voor terras en tuin) en een zak turfvrije compost van DCM. Inmiddels de avocado verpot in een grotere pot met de dcm. Die gaat binnenkort weer naar binnen, om in de keuken te overwinteren.
Thuis verder zoeken brengt me bij de website turfvrij.nl. Met een overzicht van een aantal turfvrije opties. De Ecostyle versie staat daar niet expliciet genoemd. Kokos als basis heeft wel een veel lagere CO2 footprint dan gronden met turf, maar is volgens die website niet de beste keus omdat er veel transport kosten bij komen kijken. Pfff.
Voor een positief verhaal over veen, of beter veenmos, lees dit artikel.
Ook vrolijk: de kleuren en opstelling van planten in je lokale tuincentrum. Dit is Tubantia in Haren. Ga er eens langs, nu ook volop bollen.
Tip uit het boek Wilde Planten in eigen tuin . Zaai je zaadjes in zuiver (grof) zand. De kiemplantjes hebben in eerste instantie geen voedsel nodig (zelfs beter van niet): ze halen hun kracht uit het zaadje. Deel twee van de tip was: doe eerst een laag potgrond in de potjes of bakjes, dan 2 cm grof zand met de zaadjes. Als de zaailingen dan groter worden en hun wortels dieper de grond in sturen komen ze in aanraking met de potgrond waarin meestal wel wat voeding zit. Kunnen ze wat langer doorgroeien voor je ze verspeent.
Tip van Tineke: zaai niet te laat in het seizoen. Ik heb het pas in augustus gedaan, en dat is misschien te laat om stevige plantjes te krijgen voor najaar en winter invallen.
Ons terras is iets verhoogd en bestaat uit grote gestippelde lichte tegels met er omheen van die lange smalle betonnen opsluitbanden om te voorkomen dat er grote kieren tussen de tegels komen. Aan de zijkanten van het terras dan een rij stoeptegels en een stoeptegelpaadje een cm of 5 lager dan het terras.
Feeëriek herfstlicht langs het terras
En natuurlijk ontstaan er in de loop deer tijd toch kieren tussen de opsluitenband, terrastegels en stoeptegels. De eerste jaren hebben we keurig alle grasjes en aanwaaiplantjes uitgetrokken. Nu doen we dat alleen bij planten die op het terras zelf groeien, aan het begin van het seizoen. En de plantjes aan de rand? Laten we nu overwegend staan. In de loop der jaren is er zo een fraaie randbeplanting ontstaan van terrasrandplantjes. Alles aangewaaid op 1 na: ik probeer al een tijdje de fijnstraal, erigeron karvinskianus, rondom het terras in bloei te krijgen, en heb wat zaad in de kiertjes gestrooid. Dit jaar het eerste bloeiende plantje en een paar van de zaailingen lijken van de lage fijnstraal te zijn: voor volgend jaar. Eerder in het jaar hadden we wekenlang de knalpaarsbloeiende bloemen van de geranium Ann Folkard die verder op in de tuin staat (galerij foto- nr1) en de subtieler paasrbloeiende lange hoge akkerklokjes. Het hele seizoen, en ook nu nog half september, bloeien de hoge madeliefjes-achtige bloemen van de 60-7- cm hoge zomerfijnstraal (grote foto).
Gister een hele serie foto’s gemaakt van de westrand van het terras, ongeveer 3 meter lang. Heb de plantjes nog niet allemaal gedetermineerd, het zijn er wel veel. 15-20 verschillende schat ik in. Het helpt natuurlijk wel als je ze ook ziet bloeien, en als je weet wat er zoal aan planten in de rest van de tuin staat.
Klik op de galerij voor grotere foto’s. Hoeveel soorten herken je?
Een beetje rondkijken in de tuin, naar wat er altijd al is, en soms toch ook weer nieuw.
De Rudbeckia’s zijn geel met een donkerbruin hart. Maar vandaag vielen de gele sterretjes in het bruine hart me op.
Een van de ‘zwarte’ tomaatjes bleek dubbel te zijn, als een siamese tweeling. Twee tomaten , 1 kroontje. Smaakte prima.
De roze floxen die ik van Eef kreeg eerder dit jaar bloeiden roze, en beginnen te verkleuren naar blauwpaars. 1 van de planten bloeide trouwens bijna wit (heel licht roze).
Al jaren lang hebben we (zalm)roze bloeiende verbena hastata in de tuin. En dit jaar opeens ook een hele zacht lila. Er zijn ook donkerpaars bloeiende, die zag ik eerder dit jaar in de hortus. Die hebben we nog niet in de tuin. Benieuwd of deze lila zich volgend jaar ook weer in deze kleur uitzaait.
Ook dit is een hibiscus, een eenjarige. Uit de kaasjeskruid familie. Hibiscus Trionum of Drieurenbloem, omdat elke bloem niet meer dan drie uur zou bloeien. Ietsje langer, maar zeker geen hele dag. Dit exemplaar staat in een pot op ons terras, omdat de slakken er dol op zouden zijn. Een meter hoog, steeds langer wordende stengel met nog een heleboel knoppen. Op de laatste foto zie je de uitgebloeide bloem van de dag ervoor. De verlepte bloem valt af er er wordt een mooie zaaddoos gevormd, die bijna doorzichtig wordt (foto 2). Binnenin zie je dat de zwarte zaden groeien en op foto drie is de zaaddoos open. Klaar om zaad te verzamelen voor volgend jaar.
Ruim een jaar geleden schreef ik over de mooie rode inkarnaatklaver. Gezien in een wildebloemen-mengsel berm. Zaad gekocht en gezaaid, maar dat werd niets. Opgegeten…
Dit jaar opnieuw gezaaid. Binnen eerst in een minikasje. Toen de zaailingen een centimeter of 5 groot waren een paar in de grasreep voor het terras geplant, en een paar verder opgepot. De grasexemplaren hebben niet gebloeid, en ik heb er nog maar 1, heel klein later terug gezien. Danig aangeknaagd. De andere drie daarna nogmaals overgepot, in een grote pot. En goed in de gaten gehouden. Toch 1 of 2 keer een sneaky slak verwijderd. Het heeft geholpen, ze zijn gaan bloeien. Net zo mooi rood als ik me herinner.
Volgend jaar nieuwe poging, om ze ’ter plekke’ uit te zaaien op een plekje waar ik ze in de gaten kan houden.
Twee wantsen op de stokroos. De rode vuurwants was me als eerste opgevallen. Bij de hoek van het huis hebben we een paar stokrozen staan en daar bleken verschillende vuurwantsen op te zitten. Toen ik de camera haalde om deze foto’s te maken zag ik opeens ook de groene wants. Veel breder schild ook.
Palomena prasina – Groene Schildwants
Pyrrhocoris apterus – vuurwants
De groene schildwants wordt ook wel (groene) stinkwants genoemd. Ze eten onder andere van fruit en noten. hazelnoot is favoriet. De wants laat zijn typische weeïge geur achter op bezochte plantendelen als vruchten. Soms heb je de pech de pech een braam of andere vrucht te eten die recent is bezocht door de stinkwants, waardoor de afweerstof in je mond terechtkomt. Bijzonder onaangenaam. Dat overkomt me regelmatig met de (herfst) frambozen , die nu net beginnen te rijpen. Ik dacht altijd dat ik daarbij dan een (kleine) wants opat, dus ik bekijk de vers geplukte vruchten altijd goed. Maar het is dus het stinkstofje van een wants die al weer verder gewandeld is …
Sommige planten bloeien lang door, steeds nieuwe bloemen. Andere bloeien met heel veel bloemen in een keer. De Gloriosa maakt steeds nieuwe bloemen, maar stopt er al vrij snel weer mee. Momenteel zijn alle bloemen uitgebloeid, al zijn de lange klimmende stengels en bladeren nog wel groen. Een paar weken terug was het een fraai spektakel; rood met gele elegantie.
En binnenkort stop ik met watergeven, dan kan de plant langzaam bovengronds afsterven en kunnen de vreemd gevormde wortelknollen weer binnen in de kelder overwinteren.
