Categorie: Digi-letters

Levende steentjes

Toen ik een jaar of tien was kreeg ik voor mijn verjaardag een grappig plantje, grappig vanwege de naam: levend steentje. Helemaal geen steen natuurlijk, maar een vetplantje. Niet heel moeilijk te verzorgen, maar het plantje heeft destijds de verzorging van een tienjarige niet overleefd. Er zijn overigens een paar planten die nog steeds -na verjonging door delen of stekken, tientallen jaren nadat ze in mijn kinder-slaapkamer stonden- nu nog steeds in huis en vensterbank staan.

Het levende steentje dus niet. Maar ik ben het nooit vergeten, vanwege de naam. In het wild groeien levende steentjes vooral in Zuid-Afrika en in Namibië. Ze zijn vaak gecamoufleerd tussen de stenen met hun grijsgroene kleur en vallen pas op als ze in bloei schieten. Het woord lithops komt van het oud Griekse woord Lithos dat steen betekent.

Het exemplaar op de foto heb ik gezien in de Hortus. Naast een heleboel andere vetplanten staat de lithops in de zomer buiten, nu inmiddels weer binnen. Het is een pleiospilos bolusii uit de familie Aizoaceae. Genoemd naar Harry Bolus, een zuid Afrikaans botanist, geboren in Engeland.

Beetje googlen en ik kwam op een website waar je levende steentjes in allerlei verschillende kleuren kunt kopen, bijna alsof ze geverfd zijn . Als je de babyplantjes zo ziet met piepklein worteltje (foto links hieronder) dan snap ik wel dat je het plantje misschien eerder kan laten verzuipen, dan dat ie te droog staat.

Darwin Day

Morgen 12 februari is het Darwin Day, de dag waarop wereldwijd aandacht besteed wordt aan Charles Darwin, en zijn evolutietheorie. In 2024 is het 215 jaar geleden dat Darwin geboren werd. Het bekendst is Charles Darwin, de man met de grote witte baard, van zijn reizen met de Beagle. Een reis van een paar jaar, waar de basis werd gelegd voor zijn meest bekende boek “On the Origin of Species”. Charles Darwin had een brede interesse, ook voor planten. Tijdens zijn reis met de Beagle verzamelde hij veel planten, die hij later thuis onderzocht. Hij concludeerde dat planten een veel complexer leven leiden dan iedereen tot dan toe dacht. Ze konden ‘zintuiglijk’ reageren, bijvoorbeeld op licht. Darwin schreef verschillende boeken over planten: over orchideeen , slingerplanten en vleesetende planten.

Boek

Morgen komt ook het boek “Planten en Darwin”, vertaald uit het Engels. Met een aantal van de plantenverhalen van Darwin. Ik heb de oorspronkelijke -Engelse- versie besteld.

Darwin’s bibliotheek

Vanaf nu is ook de complete bibliotheek van Darwin online in te zien. De NOS schreef er vandaag een artikel over. Via de online bibliotheek kun je ook rondkijken in een uitgebreide fotocollectie, en zie je ook een paar leuke plaatjes van hoe de bibliotheek van Darwin eruit moet hebben gezien. Heel veel boeken, breder dan biologie en ecologie. Zelfs een paar Nederlandse boeken…
John van Wyhe, een historicus , is 18 jaar lang bezig geweest om alle info on line te zetten.

Kamerlinde

Ik ken de kamerlinde als een plant met lichtgroene enorme, slappe bladeren, bedekt met een laagje zachte haartjes aan beide kanten. De vorm van het blad lijkt inderdaad wel op dat van onze inheemse linde, alleen een stuk groter. De kamerlinde is door het grote, frisgroene blad, heel decoratief en geeft een beetje jungle gevoel aan kamer of serre.

Was me nooit opgevallen dat de plant prachtig kan bloeien. Dit exemplaar, gehouden als kuipplant in de Hortus, bloeit nu, begin februari. Els is er even naast gaan staan om te laten zien hoe groot de kamerlinde kan worden. De kamerlinde is niet de makkelijkste plant, om goed te houden. Els vertelde dat zij jarenlang een goed groeiende kamerlinde had, maar dat deze wegkwijnde nadat ze haar verplaatst had: te licht, te donker, beestjes, tocht. Wie zal het zeggen.

Een andere naam voor de kamerlinde is sparrmannia africana. Alle planten uit dit geslacht groeien in Afrika. In Zuid Afrika groeit de sparrmannia uit tot een boom van 7-10 meter hoog, met een brede kroon.
Bij ons wordt de kamerlinde als kuipplant gekweekt. Mooi om haar ’s zomers buiten te zetten, en dan ruim voor de vorst weer naar binnen. Dat voorkomt ook dat de plant te ‘stoffig’ wordt, door de haren op het blad is eventueel stof er moeilijk af te wrijven.

De naam sparrmannia komt van Anders Sparrman (1748–1820), a zweedse botanist, en leerling van Linnaeus. Hij ging onder andere mee op de tweede reis van James Cook, als scheepsarts, en reisde in 1772 naar het zuidelijkste puntje van Afrika. Hij was in die tijd al een sterk voorstander van afschaffing van de slavernij. Ook schreef hij waarschuwende teksten over het niet-duurzame landgebruik en de over bejaging op wilde dieren. Toen al. Heeft weinig geholpen.

Anders Sparrman – zweeds botanist

Wil je meer weten over deze reislustige botanicus. Er is een -volgens de recencies- goede roman verschenen over zijn leven. The journeys of Anders Sparrman.

Floralia

Kort geleden in gesprek geraakt over de jaarlijks terug kerende actie toen ik op de lagere school zat: alle kinderen die dat wilden konden inschrijven op een van een paar soorten kamerplanten; daar kreeg je dan een stekje van mee net voor de zomervakantie. En bij begin van het nieuwe schooljaar kon je de plantjes dan weer meenemen naar school: de mooiste won een prijs.

Ik koos altijd voor de begonia. Harige ronde blaadjes. Rode bloempjes. Erg lang bleef die meestal niet leven, ik kan me vaag herinneren dat de begonia’s vaak verzopen. In de wens ze snel te laten groeien veeeel water geven. En als ze slap hingen…. nog meer water geven. En er dan achter komen dat de wortels verrotten. Toen had ik nog niet door (en ook nu vergeet ik het wel eens) dat een plantje slap kan hangen van te weinig water, maar ook van te veel water!

Mijn broer, Frank, nam altijd de fuchsia stek, die vaak wel de begonia overleefde. Van de anderen weet ik het niet meer. Volgens mij waren er ook Vlijtige Liesjes en Siernetels.

Ooit is de Floralia in de 19e eeuw begonnen als een vereniging (met veel lokale afdelingen) , bedoeld om kamerplanten te promoten, vooral onder de arbeidersklasse, die zich geen kamerplanten kon veroorloven. Er schijnen nog her en der lokale afdelingen voort te leven, maar ik vind zo snel geen actuele contactgegevens meer op internet terug…

Floralia, Romeinse godin

Eindejaarsplantenjacht- aankondiging

Nog 1 week en dan is het voor veel mensen Kerstvakantie. Wat te doen? Wat denk je van meedoen met de eindejaarsplantenjacht. Die wordt dit jaar voor de tiende keer georganiseerd door Floron. Vanaf 25 december t/m 3 januari kun je meedoen. Op een mooi moment, 1 uur lang, alle bloeiende (wilde en verwilderde) planten tellen die je nu ziet. Op de website van Floron staan instructies , een presentatie met foto’s van de meest voorkomende bloeiers in eerdere jaren en de verwijzing naar een app om de gegevens in te voeren : de VERA verspreidingsatlas.

Witte begonia

Het was me eerder opgevallen dat er aan de begonia die we op het terras hebben bloeien verschillende vormen bloemen kwamen, eerst grote gevulde gele bloemen, later enkelvoudiger bloemen, wel net zo geel. Als de bloem afviel bleef er een driehoekige verdikking achter…

Dit zag ik gister ook terug in de bloemen van een hele sierlijke witbloeiende begonia in de kas van de Hortus. Ongeveer 60 cm hoog, met sierlijk neerhangende bloemen. Toen ik van dichtbij ging kijken herkende ik het wel al begonia. Welke? Tja. (*)

Wist je dat veel knolbegonia’s zowel manlijke als vrouwelijke bloemen hebben aan dezelfde plant. Om zelfbestuiving te voorkomen bloeien de manlijke (grotere/gevulde) bloemen eerder dan de vrouwelijke: deze laatste hebben vaak een open(er) bloemvorm, eenvoudiger en met die driehoekige verdikking.

Let maar eens op, als je zelf een begonia op het terras hebt staan, of als je langs een bloembak in dorp of stad wandelt waarin (knol)begonia’s staan.

Van oorsprong komt de begonia voor in warme subtropische gebieden in Azië, Zuid-Amerika, Afrika en Centraal-Amerika. De begonia is genoemd naar de Franse kruidkundige Michel Bégon, in de 17e eeuw gouverneur van de toenmalige Franse kolonie Haïti . In de genoemde continenten komt de begonia nog steeds in vele vormen in de natuur voor. Er zijn meer dan 2000 soorten. Lastig voor de ‘begoniaverzamelaar’.

(*) Nagevraagd bij Richard,, een van de vaste tuinmannen van de Hortus. Het is een Begonia grandis, die tot Centraal-China voorkomt en waarschijnlijk een van de weinige (de enige?) winterharde Begonia is. Deze begonia is hier nog niet buiten geprobeerd.

Bodemdierendagen

Van 22 september tot 8 oktober zijn het weer de bodemdierendagen. Dus nog een week de tijd om mee te doen en de kijken naar wat er allemaal rondkruipt op en onder de grond in je tuin. Een mooie zoekkaart kun je downloaden van de website.

Heb je regenwormen in de tuin? Ja, maar welke, er blijken een heleboel soorten te zijn. Of slakken. Wij hebben er in ieder geval een boel. Af en toe denk ik… wat lastig al die slakken. Blote slakken of huisjesslakken. Wist je dat ze wel heel nuttig zijn, en heel veel dode plantjes en oud plantenmateriaal opruimen (opeten). Alleen jammer dat ze soms ook aan plantjes zitten waar dat nou net niet de bedoeling was. En ook aan de kit die gebruikt is voor onze nieuwe ramen! De herfst is ook een mooie tijd om naar spinnen te kijken. Als er ’s morgens vroeg allemaal kleine dauwdruppeltjes zijn kun je de spinnenwebben goed zien. Soms zit de spin midden in het web te wachten, maar vaak ook ergens aan de rand van het web. Pissebedden kun je vaak vinden als je een steen omkeert of een blok hout dat op de grond ligt. Of onder een bloempot.

Wereld Mmmmmmuggendag

20 augustus is wereldmuggen dag, hoorde ik bij Vroege Vogels vanmorgen op de radio..

Op 20 augustus 1897 ontdekte de Britse arts Ronald Ross dat muggen verantwoordelijk zijn voor het overbrengen van malaria. Hij won in 1902 de Nobelprijs van de geneeskunde voor deze ontdekking en riep de dag uit tot World Mosquito day. Om aandacht te vragen voor de link tussen muggebeten en ziekten.
Malaria bestaat al vele duizenden jaren en is in Nederland pas in de zestiger jaren van afgelopen eeuw ‘uitgestorven’ verklaard. De ziekte werd overgebracht door de gewone huissteekmug. In grote delen van de wereld is Malaria nog steeds een ernstig probleem, met 200 miljoen ziektegevallen per jaar (waarvan 90% in Afrika).