Kegeldragers

Dit weekend op verschillende manieren bezig geweest met kegeldragers. Een ander woord voor coniferen. Aan de ene kant bezig met teksten van Roel te lezen voor de informatieborden die we aan het maken zijn voor het evolutiepad in de Hortus Haren. Met een klein team van projectvrijwilligers zijn we bezig met het omtoveren van een een lage muur (30 meter lang) in een tijdlijn van 500 miljoen jaar. Van de eerste algen die het land opkwamen tot de bloeiende planten die nu de vegetatie op aarde domineren. De coniferen waren er al eerder. Ze zijn al honderden miljoenen jaren een belangrijk onderdeel van de plantengroei op aarde. Zo’n 150 miljoen jaar geleden vormden ze zelfs de belangrijkste groep. In sommige gebieden (gebergte, taiga) zijn ze ook nu nog de belangrijkste groep.

Volgend voorjaar is het evolutiepad klaar. De muur is al mooi geschilderd. Binnenkort wordt begonnen met de opbouw van de plantenbakken, voor elke plantengroep een.

Wist je dat een pinetum een naaldbomen- of coniferentuin is?

Dat is de tweede invalshoek voor coniferen dit weekend. Er was vanmiddag in de Hortus een publieksrondleiding met als thema Pinetum en coniferen. Niks van die saaie groene coniferen haag. Maar een inkijkje in de verschillende soorten, met enkele naalden, of naalden in groepjes. De meeste wintergroen, maar sommige naaldverliezend. Weet je welke ?
Een enthousiast verhaal door rondleidster Els. Met aandachtig luisterende groep en geanimeerde gesprekken. Het verhaal van Els regelmatig aangevuld met weetjes, aangedragen door de deelnemers.

Nog even over Kegels

Als je niet goed oplet denk je dat er maar een soort ‘dennenappels’ aan een conifeer zit. Dat is niet zo. Er worden, meestal aan dezelfde plant, manlijke kegels gevormd die stuifmeel produceren en vrouwelijke kegels die zaden maken. Het stuifmeel wordt met de wind verspreid. Dat zie je soms in het voorjaar als enorme hoeveelheden stuifmeel tuinmeubels en auto’s een geel poederlaagje geven. Coniferen zijn de belangrijkste houtleveranciers ter wereld.

IJstijd

Kort na de laatste ijstijd waren er nog nauwelijks bomen in het Drentsche landschap. De gletsjers trokken zich terug, beken werden gevormd, en ook zandruggen als de Hondsrug. Onze tuin ligt op de westflank van de Hondsrug; Hortus Haren ligt op de oostflank. Daar is ook een Hondsrugtuin aangelegd, die langzaam steeds meer op het landschap van 10.000 jaar geleden moet gaan lijken. Afgelopen weekend met bijpassend weer.

Zag ik daar nou een mammoet lopen?
Of was dat de sneeuw op mijn brillenglazen.?

Levende steentjes

Toen ik een jaar of tien was kreeg ik voor mijn verjaardag een grappig plantje, grappig vanwege de naam: levend steentje. Helemaal geen steen natuurlijk, maar een vetplantje. Niet heel moeilijk te verzorgen, maar het plantje heeft destijds de verzorging van een tienjarige niet overleefd. Er zijn overigens een paar planten die nog steeds -na verjonging door delen of stekken, tientallen jaren nadat ze in mijn kinder-slaapkamer stonden- nu nog steeds in huis en vensterbank staan.

Het levende steentje dus niet. Maar ik ben het nooit vergeten, vanwege de naam. In het wild groeien levende steentjes vooral in Zuid-Afrika en in Namibië. Ze zijn vaak gecamoufleerd tussen de stenen met hun grijsgroene kleur en vallen pas op als ze in bloei schieten. Het woord lithops komt van het oud Griekse woord Lithos dat steen betekent.

Het exemplaar op de foto heb ik gezien in de Hortus. Naast een heleboel andere vetplanten staat de lithops in de zomer buiten, nu inmiddels weer binnen. Het is een pleiospilos bolusii uit de familie Aizoaceae. Genoemd naar Harry Bolus, een zuid Afrikaans botanist, geboren in Engeland.

Beetje googlen en ik kwam op een website waar je levende steentjes in allerlei verschillende kleuren kunt kopen, bijna alsof ze geverfd zijn . Als je de babyplantjes zo ziet met piepklein worteltje (foto links hieronder) dan snap ik wel dat je het plantje misschien eerder kan laten verzuipen, dan dat ie te droog staat.

Schilderij

kunsthandel martins - Kunsthandel Martins

De romantiek is een genre in de westerse schilderkunst waar vaak gekozen werd het weergeven van imposante landschappen en vergezichten. De betovering van het verre, het onbekende, het verbeelde, als een vorm van escapisme, het ontvluchten van de dagelijkse werkelijkheid. De romantische periode lag tussen 1800 en 1850.

Bij de onderste foto moest ik hieraan denken: Een ‘romantisch’ schilderij, met een weggetje dat in onbekende verte verdwijnt.

Geen schilderij.
Foto van de Laarmantuin in Hortus botanicus Haren van 25 oktober 2024.
Is het geen plaatje?

Gingko

Als je in deze tijd van het jaar door een park of stad wandelt kun je allerlei fraaie herfstkleuren zien. De knalrode kleuren van de amberboom, of het onwaarschijnlijk geel van de ginkgo’s. De kleine ginkgo bij ons in de tuin is al in vol ornaat. Een bescheiden tapijt van gele blaadjes ligt rondom het boompje op de grond. De ginkgo’s in Hortus Haren (foto V, van eergisteren) zijn nog niet op hun ‘geelst’ en hebben het meeste blad nog vast.

Wat te denken van de 1400 jaar oude ginkgo in China die elk jaar in november duizenden bezoekers trekt om het mooie moment te zien dat de boom, op het terrein van een boeddhistische tempel, omringd is door een geel bladertapijt. Bijna elk jaar verschijnen daar in de pers weer mooie plaatjes van.

Eervolle vermelding: de gingko in Hortus Leiden is deze week gekozen tot boom van het jaar 2024 in Nederland en mag meedingen naar de titel Europese boom van het jaar. In Leiden is het kassencomplex rond de ginkgo gebouwd.

Sieralgen expert

In een artikel in Puur Natuur , het tijdschrift van Natuurmonumenten, kwam ik een leuk verhaal tegen van Marien van Westen. Na 15 jaar onderzoek, waarnemingen en metingen heeft hij in augustus zijn de laatste hand gelegd aan een dikke atlas, ruim 650 pagina’s, een gewicht van 2,1 kg: de sieralgen atlas van de provincie Drenthe.

Afgelopen week leidde ik Marien en zijn vrouw Hélène rond langs verschillende waterpartijen in de Hortus. Sommige waren absoluut oninteressant voor Marien (te rijk, te veel schaduw), anderen veelbelovend, maar niet zo makkelijk bereikbaar om een watermonster te nemen.

Zo leuk dat ik – goed onthouden van de biodiversiteitscursus die ik eerder dit jaar in die Hortus organiseerde – Marien naar een bruggetje over een stukje water kon leiden waar blaasjeskruid te vinden was. In zijn Atlas (het digitale inkijk exemplaar) las ik dat blaasjeskruid, een vleesetend waterplantje, een goede indicator voor niet al te voedseltijk water is; laat dat nou net zijn waar sieralgen van houden! Op de laatst foto -met de ketenalg- mogelijk een bijzondere, zeldzame soort; daarvoor kont Marien zeker nog een keer terug: om beter en uitgebreider te bemonsteren. Dit was een ‘Quick scan’.

NB. In het programma ROEG van RTV Drenthe wordt ook aandacht besteed aan zijn atlas: https://www.roeg.tv/uitzending/roeg-462/ (op ongeveer 4:30 minuten).

De Hortus komt naar je toe deze herfst

Westerholm in een woonzorgcentrum voor ouderen vlak bij ons in de buurt. Een tijdje terug kwam er een verzoekje binnen bij de Hortus botanicus Haren. Verona, een van de medewerkers die activiteiten voor de bewoners organiseert vroeg of er misschien iemand van de Hortus een verhaal in Westerholm kon komen geven. Omdat een groot deel van de bewoners zelf niet makkelijk meer (op eigen gelegenheid) daar naar toe kunnen. Afgelopen maandagmiddag was het zover. Verona gaf aan dat er misschien maar weinig mensen waren, het was een heerlijk zonnige middag en buiten ook lekker.

De presentatie was in de eetzaal, prima beamer en scherm en toch maar met de microfoon in de hand. Niet iedereen kon even goed horen. Of lopen. Er stond een hele batterij rollators geparkeerd. Met een groep van ongeveer 30 bewoners ging ik -virtueel- wandelen in de Hortus. Eerst uitgebreid door de Chinese Tuin (cultuur), daarna door de wilde plantentuin, de Laarmantuin. Het uur vloog voorbij en het verhaal en foto’s vielen erg in de smaak. Bij de laatste foto van kleurige planten vroeg ik of ze wisten waar het was.
‘Dat is hier , in de tuin van Westerholm!’. Inderdaad, een fraai aangelegde tuin.

Kom vooral volgend voorjaar, met een busje naar de Hortus“, riep ik op. Verona gaat kijken wat mogelijk is. In de Hortus zijn ook enkele rolstoelen en rollators beschikbaar. Nog handiger is natuurlijk als medebewoners of familieleden in de buurt een handje helpen. Om dan volgend jaar een echte wandeling in de Hortus te kunnen komen maken.

In ieder geval een uitstekend besteedde middag. met een kleurige bos bloemen erbij.

Wetenschapstent op Kinderfestival

Wat een mooie dag, zondag 8 september: de dag van het jaarlijkse Kinderfestival in Hortus botanicus haren. Boordevol culturele, bewegings-, inspirerende en leuke activiteiten. Genoeg te eten en drinken natuurlijk en het weer hielp mee.

Vanuit de Vrienden van de Hortus organiseerden we een wetenschapstent. Kinderen konden ecoloog Roel van alles vragen over vleesetende planten; ze konden de ogen van de hoornaar of de vleugel van een vlinder onder de microscoop bekijken; biologiestudenten Rik en Dide hadden verschillende terraria en aquaria klaargezet waarin allerlei bodembeestjes rondkropen, op en onder de aarde, en waterbeestjes rondzwommen. Ze namen groepjes kinderen mee op ‘mini-expeditie’ de Laarmantuin in om zelf bodemdiertjes te zoeken. Verder was hogeschool docent Miriam er met een korte quiz ‘Raad het Graan’: kun je het verschil tussen gerst, rogge, haver, mais en boekweit zien en liet emeritus hoogleraar Theo het belang van kleuren in de natuur zien aan de hand van proefjes.

Doe alsof je een kip bent

Erg leuk was het proefje waarbij kinderen de opdracht kregen zich in te leven in een kip en met een pincet-als-snavel zo snel mogelijk split-erwten uit het gras op te pikken (voordat de grote boze vos langs kwam). Theo had gelijke hoeveelheden gele en groene spliterwten uitgestrooid. Als kinderen na een korte tijd lieten zien hoeveel erwten van welke kleur ze hadden opgepikt, dan bleek steevast dat ze veel meer gele (makkelijk te zien in het gras) dan groene hadden opgepikt. En als dan de vraag volgde: “welke kleur moet een zaadje hebben om NIET opgegeten te worden door vogels’ , konden vrijwel alle kinderen aangeven dat een slim zaadje een groen zaadje is. Mooi voorbeeld van ervaringen-leren!