NatuurLeek. Typfout? Nee NatuurLeek ipv Natuurlijk is de naam van de website van Frans : NatuurLeek.nl. Frans woont in Leek, en we spraken elkaar kort geleden in de Hortus. Ik vroeg hem of hij interesse had om als vrijwilliger in de Hortus een bijdrage te leveren aan een nieuw project, nieuw educatief stukje tuin (*). Meer informatie volgt later.
Na het gesprek sprong ik op de fiets naar huis en Frans ging nog wat foto’s maken in de Hortus. Zie hier een paar resultaten. Ook het Narcisje is van Frans.
Ik ken de kamerlinde als een plant met lichtgroene enorme, slappe bladeren, bedekt met een laagje zachte haartjes aan beide kanten. De vorm van het blad lijkt inderdaad wel op dat van onze inheemse linde, alleen een stuk groter. De kamerlinde is door het grote, frisgroene blad, heel decoratief en geeft een beetje jungle gevoel aan kamer of serre.
Was me nooit opgevallen dat de plant prachtig kan bloeien. Dit exemplaar, gehouden als kuipplant in de Hortus, bloeit nu, begin februari. Els is er even naast gaan staan om te laten zien hoe groot de kamerlinde kan worden. De kamerlinde is niet de makkelijkste plant, om goed te houden. Els vertelde dat zij jarenlang een goed groeiende kamerlinde had, maar dat deze wegkwijnde nadat ze haar verplaatst had: te licht, te donker, beestjes, tocht. Wie zal het zeggen.
Een andere naam voor de kamerlinde is sparrmannia africana. Alle planten uit dit geslacht groeien in Afrika. In Zuid Afrika groeit de sparrmannia uit tot een boom van 7-10 meter hoog, met een brede kroon. Bij ons wordt de kamerlinde als kuipplant gekweekt. Mooi om haar ’s zomers buiten te zetten, en dan ruim voor de vorst weer naar binnen. Dat voorkomt ook dat de plant te ‘stoffig’ wordt, door de haren op het blad is eventueel stof er moeilijk af te wrijven.
De naam sparrmannia komt van Anders Sparrman (1748–1820), a zweedse botanist, en leerling van Linnaeus. Hij ging onder andere mee op de tweede reis van James Cook, als scheepsarts, en reisde in 1772 naar het zuidelijkste puntje van Afrika. Hij was in die tijd al een sterk voorstander van afschaffing van de slavernij. Ook schreef hij waarschuwende teksten over het niet-duurzame landgebruik en de over bejaging op wilde dieren. Toen al. Heeft weinig geholpen.
Wil je meer weten over deze reislustige botanicus. Er is een -volgens de recencies- goede roman verschenen over zijn leven. The journeys of Anders Sparrman.
Vorige zomer maakte ik samen met mede-vrijwilligers Marian en Sander, en met hulp van Lukas, een korstmossenbingo voor de Hortus Haren. Vandaag werd de maandelijkse publieksrondleiding in de Hortus gegeven door Marian rond het thema ….. korstmossen. Erg leuk om met een groepje mensen, met loep en de korstmossenbingo in de hand, weer op zoek te gaan naar de korstmossen op de bingo. Op een na hebben we ze weer allemaal gevonden. Volgende keer zoek ik die laatste nog weer een keer op.
Wil je zelf ook kijken of je ze allemaal kunt vinden? De geplastificeerde bingokaart is te leen bij de receptievrijwilligers van de Hortus. Daar kun je ook een loep lenen om de korstmossen beter te bekijken.
In een eerder blogje over de plantenruil in 2015 schreef ik: – een stuk wortelstok met een mooie ronde knop van wit hoefblad (eerst maar in pot) –> goed gegroeid, in 2016 in volle grond gezet.
Ik heb er niet bijgezet WAAR ik de plant heb neergezet, niet handig natuurlijk. Ik verwacht in de buurt van de omgevallen appelboom. Volgens mij is ie er niet meer. Nu is het overigens wel een goede tijd om even rond te gaan kijken. Onderstaande foto’s heb ik vandaag gemaakt in de kruidentuin van de Hortus Haren. Wit hoefblad, petasites albus, is een bladverliezende vaste plant, met een brede groeivorm en hartvormige, grijsgroene, onregelmatig gelobde en getande bladeren, die aan de onderzijde witviltig behaard zijn. De plant bloeit van februari tot april, met zoet geurende, witte tot geelwitte bloemen, in een aarvormige tros, nog voor het blad verschijnt. Wit hoefblad staat graag in de halfschaduw of schaduw, maar kan, in een voldoende vochtige bodem, ook volle zon aan. Wit hoefblad is goed winterhard, lokt bijen en insecten en heeft weinig last van ziektes of ongedierte.
Eind januari was ik met 4 IVN-gidsen-in-opleiding in de kruidentuin. Susan, Riët, Esther en Janny zijn van plan de eindopdracht van hun gidsopleiding over ‘geneeskrachtige planten’ te doen. Zij willen voor hun eind product van de 2 jarige opleiding iets met geneeskrachtige planten doen. Wat is dan een mooiere plek om te beginnen dan in een kruidentuin. De kruidentuin in Hortus Haren is aangelegd als eerbetoon aan de oprichter van de Hortus, destijds in de binnenstad van Groningen: Henricus Munting. Vaste rondleider-in-de-hortus Harmke was er ook bij en gaf uitleg bij de kruidentuin, en wat er straks te zien is. Nu -eind januari- waren de meeste planten namelijk nog onder grond. Maar gelukkig staan er veel bordjes. Begin van de zomer weten we wat het eindproduct is geworden.
De Citrus medica maakt wel heel bijzonder gevormde vruchten. Dan snap je ook waar de naam Hand van Boeddha vandaan komt. Hand vanwege de vorm, en Boeddha omdat de struik van oorsprong in het noordoosten van India en China groeit. Tegenwoordig wordt de aromatische vrucht ook in Nederland geteeld.
De foto maakte ik eind vorig jaar in de entreehal van de Hortus. Volgende keer eens aan de vrucht ruiken: de geur van de vrucht (olie in schil) moet erg aangenaam zijn. Van mei-oktober staat de citrus medica, net als andere kuipplanten van de Hortus buiten, maar de tussenliggende maanden is een plek binnen waar het boven de 2 graden blijft gewenst.
Over kuipen gesproken
De grootste kuipplanten in de Hortus zijn ruim twee (tot drie) meter hoog. Grote planten vragen grote kuipen. Hier zijn Rijk en Harry (links) bezig om de net afgeleverde nieuwe kuipen op een kar te laden om binnen te zetten. Zelfs met twee man man een flinke klus!
De Hortus is gesloten van 23 december tot en met 7 januari. Dus geen wandelingetjes door de botanische tuin, tenminste niet voor bezoekers. Dat is natuurlijk heel anders als je er woont, binnen de hekken. Zoals de reeën, kleinere dieren en natuurlijk de kabouters.
Op de laatste dag van openstelling dit jaar, afgelopen vrijdag, kwam Nanus nog even langs in de kantine van de tuinlieden: om zijn kersttenue te laten zien. De kerstster op zijn muts vond ie zelf erg fraai, zelf gemaakt van plantjes als goudveil, gulden sleutelbloem, gouden regen en een geheim ingrediënt.
Hij liet in het midden welke festiviteiten komende twee weken in de Hortus gehouden gaan worden, maar liet wel door schemeren, dat ie blij was om twee weken lang geen menselijke pottekijkers te hebben.
Wandelend door de Chinese tuin van Hortus Haren was het niet te missen. De geur van de bloeiende sarcococca, hier in golvende haagjes gesnoeid (foto 1). Ik kwam een meneer tegen en riep verrukt dat het zo lekker rook. Helaas bleek deze meneer sinds corona 2,5 jaar geleden niets meer te ruiken, vertelde hij. ou een heel klein beetje begon zijn reuk terug te komen. Hij kon bijvoorbeeld azijn ruiken. En toen we daar zo stonden tussen de geurende struikjes, en hij nog een snuffelde , zei hij dat hij een hint van bloemengeur kon ruiken. Een beginnetje! Nog wel een weg te gaan, want voor mij was de geur overweldigend.
