Net als vorig jaar vierden we kerst bij familie in de buurt van Utrecht, en overnachten in een -erg leuk- hotel. Het Eye hotel. De ochtend na het kerstdiner hadden we een rondleiding geboekt bij DOM under, opgravingen onder het DOM plein. Dat was pas om 12:00 uur, dus genoeg tijd om een stukje door de stad, onze vroegere studiestad, te wandelen. Onder andere langs de Domtoren, na 8 jaar eindelijk weer eens zonder de steigers er om heen, en dit jaar konden we ook de tuinen bekijken naast de Domkerk: het Pandhof. Vorig jaar was er geen toegang.
Ga vooral eens kijken als je in de buurt bent. Onderhouden door vrijwilligers. De buxussen zijn vervangen door lonicera.
Al een tijdje ben ik mij aan het oriënteren in de mogelijkheden van ‘iets met hout’. Daarom wil ik zeker nog eens terug naar het depot van het universiteitsmuseum Groningen. Om verder te neuzen in materiaal dat geschikt is om te gebruiken voor een/enkele kleine tentoonstellingen in de Hortus. Er hing bijvoorbeeld aan het plafond een enorme bamboe-‘stengel’ in twee delen, naar schatting wel 10 meter hoog als je ze op elkaar zet.
Xylotheek
Een xylotheek, een verzameling blokjes hout, dat lijkt me wel wat. Of van alle bomen die in de Hortus worden omgezaagd een houtschijf bewaren, of een blok hout. Om jaarringen te tellen, maar ook om verschillen in kleur, gewicht en groeisnelheid te zien. In het Herbarium Frisium in Wolvega hebben ze ook een (educatieve) collectie, heb ik recent gemerkt. Jan Poutsema, bestuurslid Hortus, vertelde over een botanische tuin in Aken, die een soort installatie buiten in d tuin had met blokken hout aan een ketting. Je kon de blokken niet meenemen maar wel optillen en gewicht voelen.
De collectiebeheerder van het depot van het universiteitsmuseum vertelde over een verzameling stukken hout in een kistje van sterrenkundige Jacobus Cornelis Kapteyn. Hij is het Meets bekend om zijn sterrenkundig werk, maar deed ook onderzoek naar boomringen en de invloed van zon op het klimaat (en dus groeisnelheid bomen). Het kistje zou zijn zoekgeraakt in het depot…. Mysterie! Dat is leuk om eens uit te pluizen.
Jaaahhh. Het wordt al weer langer licht! Gister 21 december was de korte dag van het jaar. Vandaag, 22 december, gaat de zon één seconde later onder dan gister. Dus de avondschemering valt een fractie later. Scheelt ook dat het na een ongebruikelijke lange periode van grijs weer en continue bewolking, de zon nu weer regelmatig te zien is. Tussen de buien door. In de ochtend komt de zon nog wel steeds ietsje later op.
Vorige week liep ik nog even langs de Biotoop. Het terrein van de Biotoop ligt direct naast de Hortus botanicus Haren, we zijn buren. Beide stukken grond zijn per 1 jan 2023 in handen van de gemeente Groningen gekomen. Er werd een kerstmarkt gehouden en veel van de ‘resident’ kunstenaars vertoonden hun werk. Het was kwart voor vier en de markt zou tot vier uur duren. Veel tijd was er niet, maar toch een paar mooie gesprekken.
Zoals met Judith van Esch. Mijn oog werd meteen getrokken door de groen-blauw-turqoise prints die ze op haar stand had liggen. We raakten aan de praat en ik maakte een klein filmpje waar Judith door een van haar tekenboeken heen bladert. Bijgaande foto’s zijn daar uit geknipt. Inspiratie voor Judith ligt in de natuur, het beleven van de natuur. En in haar kunst probeert ze dan de ervaringen die ze op dat moment heeft (had) zo goed mogelijk tot uitdrukking te brengen. Duidelijk verschil te zien tussen zonnige vrolijke dagen, en grijs en somber weer.
Judith geeft ook workshops, dus misschien kunnen we een keer iets organiseren ivm de Hortus. Mooi, al die vele tinten groen.
Net niet in eigen tuin, maar wel vlakbij. Een ijsvogel die vlakbij zat te vissen, langs ons meest gelopen ommetje, de Moarweg.
Is ie niet prachtig in de late middagzon zaterdagmiddag?
Een beetje smokkelen trouwens. De foto hebben we niet zelf gemaakt. Sterker nog, de ijsvogel hebben we niet zelf gezien, wel gehoord. Toen we langs de Moarweg wandeleden, op nog geen 5 minuten van huis, zagen we iemand met een enorme lens en statief op ons pad. Hij keek geconcentreerd naar de rietkraag. Toen we hem bij hem aangekomen waren, vroegen we waar hij zo naar aan het kijken was. Niet naar het water, naar de eendjes. Trots liet hij ons de zojuist gemaakte foto zien. De fotograaf komt uit Amsterdam en was nog even wat mooie plaatjes aan het maken, voordat hij met vrienden ging uiteten. En toen vloog hem dit kadootje in beeld. Zonder de enorme telelens, 600 mm, was het niet gelukt. “Ik hoorde de ijsvogel wel”, zei de fotograaf, ” maar zag hem met het blote oog niet. IK bewoog de cameralens wat heen en weer en zag ineens de oranje-blauwe vogel. Prachtig! “
Dit weekend op verschillende manieren bezig geweest met kegeldragers. Een ander woord voor coniferen. Aan de ene kantbezig met teksten van Roel te lezen voor de informatieborden die we aan het maken zijn voor het evolutiepad in de Hortus Haren. Met een klein team van projectvrijwilligers zijn we bezig met het omtoveren van een een lage muur (30 meter lang) in een tijdlijn van 500 miljoen jaar. Van de eerste algen die het land opkwamen tot de bloeiende planten die nu de vegetatie op aarde domineren. De coniferen waren er al eerder. Ze zijn al honderden miljoenen jaren een belangrijk onderdeel van de plantengroei op aarde. Zo’n 150 miljoen jaar geleden vormden ze zelfs de belangrijkste groep. In sommige gebieden (gebergte, taiga) zijn ze ook nu nog de belangrijkste groep.
Volgend voorjaar is het evolutiepad klaar. De muur is al mooi geschilderd. Binnenkort wordt begonnen met de opbouw van de plantenbakken, voor elke plantengroep een.
Wist je dat een pinetum een naaldbomen- of coniferentuin is?
Dat is de tweede invalshoek voor coniferen dit weekend. Er was vanmiddag in de Hortus een publieksrondleiding met als thema Pinetum en coniferen. Niks van die saaie groene coniferen haag. Maar een inkijkje in de verschillende soorten, met enkele naalden, of naalden in groepjes. De meeste wintergroen, maar sommige naaldverliezend. Weet je welke ? Een enthousiast verhaal door rondleidster Els. Met aandachtig luisterende groep en geanimeerde gesprekken. Het verhaal van Els regelmatig aangevuld met weetjes, aangedragen door de deelnemers.
Nog even over Kegels
Als je niet goed oplet denk je dat er maar een soort ‘dennenappels’ aan een conifeer zit. Dat is niet zo. Er worden, meestal aan dezelfde plant, manlijke kegels gevormd die stuifmeel produceren en vrouwelijke kegels die zaden maken. Het stuifmeel wordt met de wind verspreid. Dat zie je soms in het voorjaar als enorme hoeveelheden stuifmeel tuinmeubels en auto’s een geel poederlaagje geven. Coniferen zijn de belangrijkste houtleveranciers ter wereld.
Voor plantjes kijk je vaak naar beneden, naar de grond. Maar ook aan de hemel is regelmatig wat interessants te zien. Mooie wolken, in gekke vormen en fraaie kleuren.
Wat denk je van een zogenaamd ‘pilotengat‘. Hier is een vliegtuig door de ‘witte streep’ van een eerder vliegtuig heen gevlogen. Met een gat in de vliegtuigstreep als gevolg. Midden recht op de foto zie je ook iriserende wolken. Met zonnebril op was het vanmiddag nog beter te zien.
Of deze gekke wolken van gistermiddag. Weet niet zeker of dit nou echt “kommawolken” zijn (die bestaan!). Maar ze hebben wel een beetje zo’n vorm.
En als derde, een van de vele mooie zonsopkomsten de afgelopen weken. Vanaf de fiets op weg naar Groningen.
Op 9 november (2e zaterdag in november) waren publieksdagen microscopie in de provincie Groningen (2e keer) en Drenthe (1e keer). Met als drijvende kracht Theo Jurriens van de Rijksuniversiteit Groningen die ervoor zorgen dat bibliotheken, scholen, musea en ook de Hortus een microscoop kregen. Voor Hortus botanicus Haren organiseerde ik voor het tweede jaar de publieksdag. Kon er zelf helaas niet bij zijn, maar een team van vrijwilligers zorgde dat alles mooi geregeld werd op de dag zelf.
De vader met het kind vertelde dat ze een heel klein kevertje van huis hadden meegenomen om te bekijken. Er was hen verteld dat het om de museumkever ging. Een kevertje dat veren eet. Dat vonden ze niet zo’n fijne gedachte, om dit beestje in huis te hebben. Maar wel interessant om te weten. Het jongetje op foto had met zijn moeder in de tuin van alles gevonden om onder de microscoop te leggen. Hij vond het insect het mooist. Foto ’s : Reina Jager.
Het is de tijd van het jaar om aan kalenders voor volgend jaar te denken. Te koop in de winkel of te maken met een serie eigen foto’s.
Vandaag waren er flinke buien te verwachten maar ook felle opklaringen. Met in de ochtend meeste kans op zon. Dus direct na de koffie op pad, langs het Paterswolde meer, van Haren naar Groningen wandelen.
Prachtige wolken, soms knal blauw Als je de andere kant op keek donkergrijs. Beginnende aambeeldwolken, gefilterde zon, regenstrepen.
We ontdekten aan de noordkant van het meer opeens nieuwe extra paadjes en een bruggetje. Hier wordt gewerkt aan natuurlijke oevers. De bomen zijn langs de oevers van het meer (ook bij de eilandjes) gekapt in een strook van een paar meter langs het water. Daarmee valt er in het najaar niet zo veel blad van de bomen in het water. De bedoeling is dat het water hierdoor minder ‘verrijkt’, waardoor de kans op (blauw)algengroei in hete perioden wordt verkleind. En als bijeffect, extra doorkijkjes en een nieuw wandelpad. Op foto’s 7 en 8 zie je het nieuwe pad, alsof Eddy in een uitgestrekt berkenbos loopt; kijk even naar links (foto 9) en je ziet de appartementcomplexen aan de noordkant van het meer. Laatste foto is bij de bushalte, bijna net op tijd thuis, om niet nat te worden.
