Na een wandeling van Annen via Schipborg naar Westlaren, in het stroomgebied van de Drentsche AA, en flink scheppen in de tuin was het goed toeven op het terras. Nou eigenlijk naast het terras, want het terras krijgt in deze tijd van het jaar bijna geen directe zon meer. Een stoel op het dwarspad voor het terras langs bracht uitkomst. En ook net weer een iets andere blik op de tuin, terwijl ik tuinmijmer met een glaasje wijn in de hand.
Maand: september 2022
50 jaar jubileum
De wilde planten tuinkring haren bestaat dit jaar 50 jaar. Verschillende activiteiten waaronder een paar excursies eerder dit jaar, en op 18 september een feestmiddag in de Hortus Haren. Sinds een paar jaar is de wilde planten kring een afdeling van IVN Groningen Haren. Op de feestmiddag waren niet alleen werkgroepleden aanwezig, maar ook een aan tal IVN leden van andere werkgroepen en van het bestuur. Op het programma stond een rondleiding door de Laarman tuin, of naar keuze de Chinese tuin, voor mensen die wat minder mobiel waren. Maar eerst koffie of thee met desgewenst een reusachtig stuk gebak.
Met de rondleiding ging ik mee met de groep met gids Ernst. Ernst is al 39 jaar (!) voorzitter van deze werkgroep. Had ie ook niet gedacht toen hij de voorzittershamer van zijn voorganger over nam. En ook deze keer weer wat nieuwe dingen gehoord (Ernst weet zo veel). Na de rondleiding weer verzamelen in het Theehuis van de Kreunende Draak, in de Chines tuin. Daar kregen we aan de hand van een slide show de geschiedenis van 50 jaar wilde planten kring te zien.
Met (voor mij) highlights in de prachtige excursie naar Thijsse’s hof en natuurlijk de plantenruildagen 2 x per jaar. 15 oktober is de volgende, bij Renee, letterlijk bij mij om de hoek.
En nog even een rondje door de Chinese Tuin zelf. Die had ik helemaal voor mijzelf, het liep tegen 5 uur, sluitingstijd Hortus.
Effe scheppuh…
Dit weekend flink aan het knippen en scheppen geweest. Eerst de takken en takjes die ik over de rechter composthoop had opgestapeld verwerkt, deels in takkenwal, deels in de kliko.. Toen compost van 2 jaar geleden uit de compostbak links achter in emmers geschept en in een van de twee kunststof compost bakken gedaan. Drie grote emmers staan nog in de schuur (uit de regen) om binnenkort her en der in de tuin uit te strooien. Vervolgens de ‘actieve’ compost hoop, links voor, omgezet naar links achter. Deel zaterdag en deel vanmiddag. Warm werkje, vanmiddag stond ik in mijn T shirt buiten te scheppen. En nu ziet het er tip top uit.
En vanaf morgen liggen de eerste schillen en groenteresten weer links voor, begin van nieuwe hoop.
Kiekeboe
Mijn thuiswerkplek is de kamer aan de voorkant van het huis. Als ik opzij kijk naar recht een raam waardoor ik uitkijk over een bloembak met (nu uitgebloeide) lavendel en santolina. Tijdens het bellen afgelopen donderdag zag ik uit een ooghoek iets bewegen. Kiekeboe, wie kijkt naar nieuwsgierig naar binnen? We noemen haar Aagje. Ze moet ergens hier in de buurt wonen, banjert regelmatig door de tuin.
Bollenmand
Achetin de tuin staat een grote zwarte plastic pot met bolletjes. Ik zag dat de eerste groene slierten (ik denk blauwe druifjes) al weer zichtbaar zijn. Mooie tijd om de bollenmaand, die al een paar maanden in de schuur staat ook naar buiten te halen. De bolletjes zijn hier nog in ruste, omdat de mand droog heeft gestaan. Ondanks dat ik de bovenlaag van de mand met plastic had afgedekt, zag ik dat kleine boefjes (muizen) zich tegoed hadden gedaan aan de bolletjes. Alle crocussen in de bovenlaag waren verdwenen, alleen nog wat van de buitenste velletjes van de bollen. Ik had nog wat crocussen over van een klusje een week of twee terug in de voortuin. Die zitten nu in de toplaag. En de mand is inmiddels aardig ingewaterd (en met de regen de komende twee dagen helemaal). Klaar voor een nieuw bollenseizoen en bloemen volgend voorjaar.
Amplexicaulis
Eerder schreef ik over een aantal planten die erg last hadden gehad van de droogte deze zomer, waaronder de persicaria amplexicaulis. Het blad was helemaal gelig en verdroogd. Toen ik gister -tussen de buien door ook af en toe stralende zon- eens dichterbij ging kijken vond ik het eigenlijk wonderschoon. Fraaie herfstkleuren in het blad met nog steeds de laatste bloemen in bloei. Dat is anders dan minder droge jaren. Dan zijn de bloemen vaak al uitgebloeid voordat de herfstkleuren in het blad komen. En meestal is het dan ook al kouder (of natter), en zitten we niet meer zo veel buiten op het terras om op de planten uit te kijken.
Eerder dit jaar bij het delen van de planten had ik twee soorten, de p. amplexicaulis ‘Firetail’ (donkerrood) en de p. amplexicaulis ‘Rosea’ (zachtroze) bij elkaar gezet. Ik heb de rosea stengels nu met een stukje wol gemarkeerd, zodat ik verder in najaar of volgend voorjaar desgewenst de verschillende kleurgroepen weer uit elkaar kan halen.
Emily McKenzie
Voorouders
Crocosmia x crocosmiiflora ‘Emily McKenzie‘ is een stevig groeiende plant met vertakkende stengels met grote warm-oranje bloemen met een tintje rood in het hart. Het is niet duidelijk wat precies de voorouders van de plant zijn: sommigen zeggen dat het een spontane mutatie van een oudere hybride ‘ Comet’ is (synoniem voor ‘Malahide Castle’ , naar de Malahide kasteel tuin in Dublin). COmet was een kruising van C. aurea met C. masoniorum. Ook zou ‘Emily Mckenzie’ eigenschappen van C. pottsii kunnen hebben, zoals de meeste recente Crocosmia- hybriden. Aldus deze website van Ballyrobert garden in Noord Ierland. Mooie plaatjes ook.
Emily
Maar wie was Emily McKenzie? Daar is niet zo heel veel over te vinden. Crocosmia ‘Emily McKenzie’ was een van de crocosmia-hybriden die Ken McKenzie produceerde. Ken woonde in Wylam 15 km ten westen van Newcastle upon Tyne en noemde deze hydride naar zijn vrouw Emily.
In de tuin
- Plaats: Halfschaduw (voorkeur) of volle zon
- Grond: alle soorten, goede drainage
- Bloei: Juli – september
- Winterhard: beperkt – -5° tot -10 °C (geef ‘swinter dikke mulchlaag van blad )–> of binnenhalen
- Groeiwijze: vormt pol
- Blad: sterft af in winter
- Hoogte: 50 – 75 cm
- Breedte: 30 – 60 cm
- Plant type: Vaste plant, knol
- Kleur: groen, geel, oranje, rood
- Vriendjes met: Ilex (hulst), grassen (zoals Stipa), lavendel, herfstanemoon, rudbeckia, agapanthus en aster. Mooi vooraan een border
Twijfel
Wel of niet binnenhalen van de winter? Voor de zekerheid ga ik het maar wel doen. En als de pol over een paar jaar steeds groter wordt dan laat ik gewoon een stuk buiten staan, op een goed gedraineerde plek. Nu eerst nog even genieten van de pot met de bloeiende plant die ik voor nu in een gat in de border heb gezet.
Sans tourbe
Volgers van Britse tuinprogramma’s weten het al jaren: voor het zaaien, stekken en oppotten van tuin- en kamerplanten gebruik je peat-free compost, turfvrije aarde/potgrond. Turf is een natuurproduct dat bestaat uit gecomposteerde planten. Het wordt als fossiele grondstof gewonnen uit (voormalig) veenmoeras. Hiervoor worden stukken veengebied drooggelegd waarna de turf kan worden afgestoken. Vroeger gebeurde dit in ons land volop, omdat gedroogde turf werd gebruikt als brandstof voor kachels. Nu vind je gedroogde turf, afkomstig uit het buitenland, terug in onze zakken potgrond.
Tuin – en potgrond op basis van turf heeft zeker voordelen. Makkelijk te maken, ziektekiemen vrij, goedkoop. Wat is nu het probleem? Helmaal niet zo goedkoop als je naar de bijeffecten kijkt. Behalve dat hele gebieden ernstige natuurschade oplopen bij het afgraven van het veen, komt er ook nog eens heel veel CO2 vrij die tot het afgraven in het veen gebonden zat. Het winnen van turf over de hele wereld draagt 5-7 % bij aan de globale CO2 uitstoot.
Het Verenigd koninkrijk loopt voorop in het uiteindelijk verbieden van turf in de grond. In 2011 is een vrijwillige afbouwregeling gestart, bedoeld om het winnen van turf (veen) af te bouwen in de periode tot 2020. Er zijn intussen flinke stappen gezet, maar nog niet voldoende. Daarom heeft de Britse overheid een veenverbod ingesteld voor particuliere klanten vanaf 2024; later volgt de professionele markt.
In ons lokale tuincentrum ging ik op zoek naar turfvrije grond. Ik kocht in het verleden regelmatig ‘coco[peat’ van Ecostyle, dat op basis van cocosvezels was gemaakt. Na goed zoeken bij het tuincentrum vond ik twee soorten, tussen ruim 20 verschillende zakken. Een zak GroeiGrond Bloeiende planten van Ecostyle (voor terras en tuin) en een zak turfvrije compost van DCM. Inmiddels de avocado verpot in een grotere pot met de dcm. Die gaat binnenkort weer naar binnen, om in de keuken te overwinteren.
Thuis verder zoeken brengt me bij de website turfvrij.nl. Met een overzicht van een aantal turfvrije opties. De Ecostyle versie staat daar niet expliciet genoemd. Kokos als basis heeft wel een veel lagere CO2 footprint dan gronden met turf, maar is volgens die website niet de beste keus omdat er veel transport kosten bij komen kijken. Pfff.
Voor een positief verhaal over veen, of beter veenmos, lees dit artikel.
Ook vrolijk: de kleuren en opstelling van planten in je lokale tuincentrum. Dit is Tubantia in Haren. Ga er eens langs, nu ook volop bollen.
Zaaien in zand
Tip uit het boek Wilde Planten in eigen tuin . Zaai je zaadjes in zuiver (grof) zand. De kiemplantjes hebben in eerste instantie geen voedsel nodig (zelfs beter van niet): ze halen hun kracht uit het zaadje. Deel twee van de tip was: doe eerst een laag potgrond in de potjes of bakjes, dan 2 cm grof zand met de zaadjes. Als de zaailingen dan groter worden en hun wortels dieper de grond in sturen komen ze in aanraking met de potgrond waarin meestal wel wat voeding zit. Kunnen ze wat langer doorgroeien voor je ze verspeent.
Tip van Tineke: zaai niet te laat in het seizoen.
Ik heb het pas in augustus gedaan, en dat is misschien te laat om stevige plantjes te krijgen voor najaar en winter invallen.
Terrasrandplantjes
Ons terras is iets verhoogd en bestaat uit grote gestippelde lichte tegels met er omheen van die lange smalle betonnen opsluitbanden om te voorkomen dat er grote kieren tussen de tegels komen. Aan de zijkanten van het terras dan een rij stoeptegels en een stoeptegelpaadje een cm of 5 lager dan het terras.
En natuurlijk ontstaan er in de loop deer tijd toch kieren tussen de opsluitenband, terrastegels en stoeptegels. De eerste jaren hebben we keurig alle grasjes en aanwaaiplantjes uitgetrokken. Nu doen we dat alleen bij planten die op het terras zelf groeien, aan het begin van het seizoen. En de plantjes aan de rand? Laten we nu overwegend staan. In de loop der jaren is er zo een fraaie randbeplanting ontstaan van terrasrandplantjes. Alles aangewaaid op 1 na: ik probeer al een tijdje de fijnstraal, erigeron karvinskianus, rondom het terras in bloei te krijgen, en heb wat zaad in de kiertjes gestrooid. Dit jaar het eerste bloeiende plantje en een paar van de zaailingen lijken van de lage fijnstraal te zijn: voor volgend jaar. Eerder in het jaar hadden we wekenlang de knalpaarsbloeiende bloemen van de geranium Ann Folkard die verder op in de tuin staat (galerij foto- nr1) en de subtieler paasrbloeiende lange hoge akkerklokjes. Het hele seizoen, en ook nu nog half september, bloeien de hoge madeliefjes-achtige bloemen van de 60-7- cm hoge zomerfijnstraal (grote foto).
Gister een hele serie foto’s gemaakt van de westrand van het terras, ongeveer 3 meter lang. Heb de plantjes nog niet allemaal gedetermineerd, het zijn er wel veel. 15-20 verschillende schat ik in. Het helpt natuurlijk wel als je ze ook ziet bloeien, en als je weet wat er zoal aan planten in de rest van de tuin staat.
