Achetin de tuin staat een grote zwarte plastic pot met bolletjes. Ik zag dat de eerste groene slierten (ik denk blauwe druifjes) al weer zichtbaar zijn. Mooie tijd om de bollenmaand, die al een paar maanden in de schuur staat ook naar buiten te halen. De bolletjes zijn hier nog in ruste, omdat de mand droog heeft gestaan. Ondanks dat ik de bovenlaag van de mand met plastic had afgedekt, zag ik dat kleine boefjes (muizen) zich tegoed hadden gedaan aan de bolletjes. Alle crocussen in de bovenlaag waren verdwenen, alleen nog wat van de buitenste velletjes van de bollen. Ik had nog wat crocussen over van een klusje een week of twee terug in de voortuin. Die zitten nu in de toplaag. En de mand is inmiddels aardig ingewaterd (en met de regen de komende twee dagen helemaal). Klaar voor een nieuw bollenseizoen en bloemen volgend voorjaar.
Eerder schreef ik over een aantal planten die erg last hadden gehad van de droogte deze zomer, waaronder de persicaria amplexicaulis. Het blad was helemaal gelig en verdroogd. Toen ik gister -tussen de buien door ook af en toe stralende zon- eens dichterbij ging kijken vond ik het eigenlijk wonderschoon. Fraaie herfstkleuren in het blad met nog steeds de laatste bloemen in bloei. Dat is anders dan minder droge jaren. Dan zijn de bloemen vaak al uitgebloeid voordat de herfstkleuren in het blad komen. En meestal is het dan ook al kouder (of natter), en zitten we niet meer zo veel buiten op het terras om op de planten uit te kijken.
Eerder dit jaar bij het delen van de planten had ik twee soorten, de p. amplexicaulis ‘Firetail’ (donkerrood) en de p. amplexicaulis ‘Rosea’ (zachtroze) bij elkaar gezet. Ik heb de rosea stengels nu met een stukje wol gemarkeerd, zodat ik verder in najaar of volgend voorjaar desgewenst de verschillende kleurgroepen weer uit elkaar kan halen.
Even bij het tuincentrum langs voor wat potgrond en toen tegen deze leuke crocosmia aangelopen. Had hem eerder in de zomer al zien bloeien in een tuin elders. Genoemd naar Emily McKenzie, die de plant in 1951 in haar tuin in Tyne Valley (VK) vond. Mooi lang doorbloeiend.
Voorouders
Crocosmia x crocosmiiflora ‘Emily McKenzie‘ is een stevig groeiende plant met vertakkende stengels met grote warm-oranje bloemen met een tintje rood in het hart. Het is niet duidelijk wat precies de voorouders van de plant zijn: sommigen zeggen dat het een spontane mutatie van een oudere hybride ‘ Comet’ is (synoniem voor ‘Malahide Castle’ , naar de Malahide kasteel tuin in Dublin). COmet was een kruising van C. aurea met C. masoniorum. Ook zou ‘Emily Mckenzie’ eigenschappen van C. pottsii kunnen hebben, zoals de meeste recente Crocosmia- hybriden. Aldus deze website van Ballyrobert garden in Noord Ierland. Mooie plaatjes ook. Emily
Maar wie was Emily McKenzie? Daar is niet zo heel veel over te vinden. Crocosmia ‘Emily McKenzie’ was een van de crocosmia-hybriden die Ken McKenzie produceerde. Ken woonde in Wylam 15 km ten westen van Newcastle upon Tyne en noemde deze hydride naar zijn vrouw Emily.
In de tuin
Plaats: Halfschaduw (voorkeur) of volle zon
Grond: alle soorten, goede drainage
Bloei: Juli – september
Winterhard: beperkt – -5° tot -10 °C (geef ‘swinter dikke mulchlaag van blad )–> of binnenhalen
Groeiwijze: vormt pol
Blad: sterft af in winter
Hoogte: 50 – 75 cm
Breedte: 30 – 60 cm
Plant type: Vaste plant, knol
Kleur: groen, geel, oranje, rood
Vriendjes met: Ilex (hulst), grassen (zoals Stipa), lavendel, herfstanemoon, rudbeckia, agapanthus en aster. Mooi vooraan een border
Twijfel
Wel of niet binnenhalen van de winter? Voor de zekerheid ga ik het maar wel doen. En als de pol over een paar jaar steeds groter wordt dan laat ik gewoon een stuk buiten staan, op een goed gedraineerde plek. Nu eerst nog even genieten van de pot met de bloeiende plant die ik voor nu in een gat in de border heb gezet.
Volgers van Britse tuinprogramma’s weten het al jaren: voor het zaaien, stekken en oppotten van tuin- en kamerplanten gebruik je peat-free compost, turfvrije aarde/potgrond. Turf is een natuurproduct dat bestaat uit gecomposteerde planten. Het wordt als fossiele grondstof gewonnen uit (voormalig) veenmoeras. Hiervoor worden stukken veengebied drooggelegd waarna de turf kan worden afgestoken. Vroeger gebeurde dit in ons land volop, omdat gedroogde turf werd gebruikt als brandstof voor kachels. Nu vind je gedroogde turf, afkomstig uit het buitenland, terug in onze zakken potgrond.
Tuin – en potgrond op basis van turf heeft zeker voordelen. Makkelijk te maken, ziektekiemen vrij, goedkoop. Wat is nu het probleem? Helmaal niet zo goedkoop als je naar de bijeffecten kijkt. Behalve dat hele gebieden ernstige natuurschade oplopen bij het afgraven van het veen, komt er ook nog eens heel veel CO2 vrij die tot het afgraven in het veen gebonden zat. Het winnen van turf over de hele wereld draagt 5-7 % bij aan de globale CO2 uitstoot.
Het Verenigd koninkrijk loopt voorop in het uiteindelijk verbieden van turf in de grond. In 2011 is een vrijwillige afbouwregeling gestart, bedoeld om het winnen van turf (veen) af te bouwen in de periode tot 2020. Er zijn intussen flinke stappen gezet, maar nog niet voldoende. Daarom heeft de Britse overheid een veenverbod ingesteld voor particuliere klanten vanaf 2024; later volgt de professionele markt.
In ons lokale tuincentrum ging ik op zoek naar turfvrije grond. Ik kocht in het verleden regelmatig ‘coco[peat’ van Ecostyle, dat op basis van cocosvezels was gemaakt. Na goed zoeken bij het tuincentrum vond ik twee soorten, tussen ruim 20 verschillende zakken. Een zak GroeiGrond Bloeiende planten van Ecostyle (voor terras en tuin) en een zak turfvrije compost van DCM. Inmiddels de avocado verpot in een grotere pot met de dcm. Die gaat binnenkort weer naar binnen, om in de keuken te overwinteren.
Thuis verder zoeken brengt me bij de website turfvrij.nl. Met een overzicht van een aantal turfvrije opties. De Ecostyle versie staat daar niet expliciet genoemd. Kokos als basis heeft wel een veel lagere CO2 footprint dan gronden met turf, maar is volgens die website niet de beste keus omdat er veel transport kosten bij komen kijken. Pfff.
Voor een positief verhaal over veen, of beter veenmos, lees dit artikel.
Ook vrolijk: de kleuren en opstelling van planten in je lokale tuincentrum. Dit is Tubantia in Haren. Ga er eens langs, nu ook volop bollen.
Tip uit het boek Wilde Planten in eigen tuin . Zaai je zaadjes in zuiver (grof) zand. De kiemplantjes hebben in eerste instantie geen voedsel nodig (zelfs beter van niet): ze halen hun kracht uit het zaadje. Deel twee van de tip was: doe eerst een laag potgrond in de potjes of bakjes, dan 2 cm grof zand met de zaadjes. Als de zaailingen dan groter worden en hun wortels dieper de grond in sturen komen ze in aanraking met de potgrond waarin meestal wel wat voeding zit. Kunnen ze wat langer doorgroeien voor je ze verspeent.
Tip van Tineke: zaai niet te laat in het seizoen. Ik heb het pas in augustus gedaan, en dat is misschien te laat om stevige plantjes te krijgen voor najaar en winter invallen.
Ons terras is iets verhoogd en bestaat uit grote gestippelde lichte tegels met er omheen van die lange smalle betonnen opsluitbanden om te voorkomen dat er grote kieren tussen de tegels komen. Aan de zijkanten van het terras dan een rij stoeptegels en een stoeptegelpaadje een cm of 5 lager dan het terras.
Feeëriek herfstlicht langs het terras
En natuurlijk ontstaan er in de loop deer tijd toch kieren tussen de opsluitenband, terrastegels en stoeptegels. De eerste jaren hebben we keurig alle grasjes en aanwaaiplantjes uitgetrokken. Nu doen we dat alleen bij planten die op het terras zelf groeien, aan het begin van het seizoen. En de plantjes aan de rand? Laten we nu overwegend staan. In de loop der jaren is er zo een fraaie randbeplanting ontstaan van terrasrandplantjes. Alles aangewaaid op 1 na: ik probeer al een tijdje de fijnstraal, erigeron karvinskianus, rondom het terras in bloei te krijgen, en heb wat zaad in de kiertjes gestrooid. Dit jaar het eerste bloeiende plantje en een paar van de zaailingen lijken van de lage fijnstraal te zijn: voor volgend jaar. Eerder in het jaar hadden we wekenlang de knalpaarsbloeiende bloemen van de geranium Ann Folkard die verder op in de tuin staat (galerij foto- nr1) en de subtieler paasrbloeiende lange hoge akkerklokjes. Het hele seizoen, en ook nu nog half september, bloeien de hoge madeliefjes-achtige bloemen van de 60-7- cm hoge zomerfijnstraal (grote foto).
Gister een hele serie foto’s gemaakt van de westrand van het terras, ongeveer 3 meter lang. Heb de plantjes nog niet allemaal gedetermineerd, het zijn er wel veel. 15-20 verschillende schat ik in. Het helpt natuurlijk wel als je ze ook ziet bloeien, en als je weet wat er zoal aan planten in de rest van de tuin staat.
Klik op de galerij voor grotere foto’s. Hoeveel soorten herken je?
Een beetje rondkijken in de tuin, naar wat er altijd al is, en soms toch ook weer nieuw.
De Rudbeckia’s zijn geel met een donkerbruin hart. Maar vandaag vielen de gele sterretjes in het bruine hart me op.
Een van de ‘zwarte’ tomaatjes bleek dubbel te zijn, als een siamese tweeling. Twee tomaten , 1 kroontje. Smaakte prima.
De roze floxen die ik van Eef kreeg eerder dit jaar bloeiden roze, en beginnen te verkleuren naar blauwpaars. 1 van de planten bloeide trouwens bijna wit (heel licht roze).
Al jaren lang hebben we (zalm)roze bloeiende verbena hastata in de tuin. En dit jaar opeens ook een hele zacht lila. Er zijn ook donkerpaars bloeiende, die zag ik eerder dit jaar in de hortus. Die hebben we nog niet in de tuin. Benieuwd of deze lila zich volgend jaar ook weer in deze kleur uitzaait.
Joehoe, roept Hilde, als ze haar hoofd om de hoek van de schuur heen steekt. Zijn jullie thuis? We zitten op het terras en hebben net een kopje thee ingeschonken. Kopje erbij voor Hilde, die een tas met stoofperen komt brengen. Dit jaar behoorlijk grote peren, da’s handig voor het schillen.
De dag erna horen we gepruttel. De motor grasmaaier van de buurman? Nee, dat is Willie die met haar brommer onze oprit opgereden is. Ze brengt een zak met appels (goudrenetten?) mee. In haar tuin heeft ze heel veel fruitboompjes en dit is weer een goed jaar. Ze komt de zak met waterplanten halen, die ik voor haar heb klaargezet. Een vuilniszak vol. Handige van de brommer is dat die reusachtige zijtassen heeft. Past makkelijk de vuilniszak in. En Willie is ook geïnteresseerd in het fonteinkruid, ik heb een grote emmer vol met planten net uit de vijver gehaald. De planten in een tweede grote zak gaan mee in de andere zijtas.
Fonteinkruid
Dat was vorig weekend. En afgelopen zaterdag (gisteren) aan de slag met het verwerken van het fruit. Appels in een appelplaattaart. Heerlijk is ie geworden. En daarna lustig doorschillen: stoofperen, in wijn gekookt, met nog een beetje bessensap dat we over hadden.
Groot deel van de appeltaart in kleine pakjes in de diepvries, net als de meeste stoofperen. Maar ja, paste niet zo goed, dus een kilo ingevroren pruimen -uit eigen tuin- eruit gehaald en vanmorgen (zondag) stond ik al om half 9 pruimenjam te maken. Zoveel potjes inmiddels …
Gisteravond kon ik er weer een drie kwijt, toen we een buurt feestje hadden door drie dames-straatgenoten georganiseerd. Voor elk een poptje jam meegenomen. En eerder deze week twee potjes meegenomen voor Areke, tijdens een ‘werk’ afspraak.
Deze border in Hortus Haren bloeit nu overwegend geel. Als je goed kijkt zie je dat eerder in het seizoen ook volop blauw (paars) in de border aanwezig was: een grote pol met kogeldistel.
Nu ik er weer langs loop word ik weer getroffen door de vrolijke citroengele plek van de guldenroede (foto 2 links, foto 3 links achter). Eens kijken of ik deze variant ook kan vinden. Verder een leuke combi van rudbeckia met op de voorgrond het bonte grasje hakanoclea.
Ook dit is een hibiscus, een eenjarige. Uit de kaasjeskruid familie. Hibiscus Trionum of Drieurenbloem, omdat elke bloem niet meer dan drie uur zou bloeien. Ietsje langer, maar zeker geen hele dag. Dit exemplaar staat in een pot op ons terras, omdat de slakken er dol op zouden zijn. Een meter hoog, steeds langer wordende stengel met nog een heleboel knoppen. Op de laatste foto zie je de uitgebloeide bloem van de dag ervoor. De verlepte bloem valt af er er wordt een mooie zaaddoos gevormd, die bijna doorzichtig wordt (foto 2). Binnenin zie je dat de zwarte zaden groeien en op foto drie is de zaaddoos open. Klaar om zaad te verzamelen voor volgend jaar.
