De verschillende soorten kleinfruit in onze tuin loopt uiteen. Dus meestal gaan kleinere hoeveelheden vruchten na de pluk en schoonmaken eventjes de diepvries in. Om dan op een regenachtige of juist snikhete middag jam van te maken. Eerst even ontdooien en dan klein halfuurtje later : weer een voorraadje op hun kop staande jampotjes.
Deze keer bramen als hoofdmoot (ongeveer 600 gram), wijnbes als vulling en voor de mooie kleur. En een paar verdwaalde blauwe bessen en paarse kruisbessen die ik nog tegenkwam.
Zo mooi in deze tijd van het jaar. De ontluikende appelbloesem.
In het wit: de jonathan. In het roze met wit: de elstar.
Voor de appeloogst doen we het niet echt. De bomen zijn al heel oud en worden overgroeid door de bomenrij die er achter staat en in de zomer veel vocht wegtrekt en schaduw geeft. Waar we -meer dan 20 jaar geleden- bijna een kist appels van de Elstar afhaalden, zijn het er nu een handjevol. Meestal gewoon direct van de boom geplukt, en in de tuin opgegeten. Deze Elstars zijn niet heel goed houdbaar. De Jonathans zijn beter houdbaar, en blijven ook lekker lang aan de boom hangen. Meestal pluk ik ze pas heel laat en bewaar ze voor de vogels in de winter.
De laatste tuinklus die ik in 2023 had gepland, het snoeien van de druif, is er bij ingeschoten. Het was steeds zo nat. Nu is het de eerste tuinklus van 2024 geworden. Op 2 januari met een paar droge uurtjes naar buiten. En de druif, over de pergola heen, teruggesnoeid. Daar groeit ook een Japanse wijnbes waarvan ik de bloeitakken van vorig jaar heb verwijderd. En de kamperfoelie ook teruggesnoeid, zodat ie niet meer door de druif heen groeit.
Elk najaar als de appels rijp zijn, beginnen ze van de boom te vallen. Niet allemaal tegelijk. Sommige worden een handje geholpen door de vogels (gaaien of eksters) of de eekhoorns, die een hapje komen nemen en daarbij de appels eraf gooien. Dat is de tijd dat ik de mooiste appels die al gevallen zijn van de grond raap, en de appels die nog aan de boom zitten pluk. Dan gaan ze de schuur in als voorraadje om in de winter aan de vogels te voeren.
In Wittlich, dorpje in de Eifel gingen we naar de Spar Max, supermarkt in het stadje. Bleek een beetje een oosterse/ Turkse wijk te zijn, we zagen er ook al verschillende shisha lounges, in de buurt. Het assortiment in deze spar was dan ook een beetje anders dan dat we verwacht hadden. Veel van de artikelen in de supermarkt hadden Turkse verpakkingen. Blijkbaar is zuivel niet zo in: we vonden wat yoghurt achtig spul, geen (verse) melk. Wel allerlei groentes en fruit die we nog niet kenden.
We hebben hem niet gekocht, en dus ook niet geproefd. Ziet er bijzonder fraai uit, maar de vrucht schijnt erg bitter te zijn. Het is familie van de komkommer -bitterkomkommer- en komt in grote delen van de tropen voor. In India heet ie Karella, de Chinese variant heet sopropo. De bitterkomkommer is wereldwijd bekend onder meer dan honderd verschillende namen .
Bij de Ekoplaza op zoek naar bloedsinaasappelen, die vinden we altijd zo lekker. Ze zijn alleen (beperkt) in de winterperiode voorradig. Naast de ‘gewone’ handsinaasappelen zag ik ook een kistje met ‘bittere sinaasappelen’. Dat is een oervorm, heb ik eens gelezen. Maar wat doe je er mee. Ik nam er in ieder geval 1 mee. Navraag in de winkel de volgende keer, leerde dat veel mensen de bittere sinaasappelen kopen om marmelade (sinaasappeljam) van te maken. Gebruik je de schil ook voor.
Nou had ik ook nog een zakje cranberry’s in de koelkast liggen en ik heb een heerlijk recept voor compote. Dáár kon de bittere sinaasappel ook wel in. Afgelopen week stond ik om 9 uur ’s morgens al in de pan te roeren, vleugje kaneel, kardemom, ketoembar er bij. Oh, als je het kon ruiken …. De heerlijkste geuren dreven door de keuken. En de compote? Subliem! Op een geroosterd boterhammetje. Mooi begin van de dag. De sinaasappel geeft er net nog een extra bittertje aan.
De peer staat in de top drie van meest gegeven fruit in Nederland, aldus veggipedia. En de meest populaire peer is de conference. Met een rond buikje en een lange slanke hals. Andere makkelijk verkrijgbare peren: de korte dikke Doyenne du Comice en de Gieser Wildeman (een stoofpeer).
Wist je dat peren als de vruchten begint te groeien eerst met de buik omhoog groeien? Pas als de peer steeds zwaarder wordt kantelt ze, en dan hangt de buik beneden en het dunne stuk naar boven.
Conference
De eerste handperen werden tegen het einde van de 16e eeuw geoogst in Frankrijk en Italië. De conference is een Engels perenras dat vanaf 1894 is de handel was. De kweker van het ras is de Engelsman T. Rivers uit Sawbridgeworth, Herts. Vanaf halverwege vorige eeuw ook in in Nederland. Een van de eerste aanplanters van het ras in Nederland is de familie Vogelaar in Krabbendijke geweest.
Conference peren groeien het best in een zeeklimaat, dit betekent dat de meeste perentelers in Noord-Holland en Flevoland voorkomen. De peer is net als de appel en de aardbei lid van de rosaceae, de rozenfamilie.
Er zijn veel soorten peren, zie deze lijst, maar die vind je niet vaak in de winkels of supermarkten.
Peer als ontbijt
De peer op de foto ligt te wachten op de juiste rijpheid. We kopen in het seizoen steeds een paar peren die dan in de groentela van de koelkast gaan. Eentje is uitverkoren en ligt op het aanrecht. Elke ochtend wordt de peer van alle kanten bekeken, op evt beschadigingen en of gekke plekjes. De hardheid-zachtheid wordt getest door voorzichtig het dunne stukje bij de steel te bevoelen. Er is een korte tijd dat een peer ‘precies goed’ is . Een dag te vroeg en hij is nog te hard, met beperkt smaak. Een dag te laat en de peer kan te zacht en melig geworden zijn. Op de ‘precies goed’ dag dient de peer als ontbijt. Boven de gootsteen, tegen het druipen van de dan supersappige peer.
Vanaf een afstand is de rosa multiflora, halverwege onze achtertuin, nog steeds oranje gekleurd. In de zomer bloeit de enthousiaste roos met prachtige witte bloemen, met eerst een heel lichtgele tint. In trosjes. Dat betekent dat ook de bottels in trosjes aan de struik verschijnen. Heel vol in het begin. En naarmate het jaar vordert steeds verder uitgedund. Langzaam aten pikken de vogels alle botteltjes weg. In het voorjaar , voor het blad opnieuw uitloopt, staan er allemaal trosjes van steeltjes aan de struik. Geen bottel meer te zien. Nu nog even genieten.
Herfsttijd is oogsttijd. Tijd van overvloed aan fruit en noten. Veel te veel soms om zelf op te eten. Afgelopen weken kon je (val) appels inleveren bij de Biotoop in Haren. Daar was een team van Doggerland craft cider een aantal weekenden bezig met het maken van appelsap, bedoeld voor cider. In april is de cider klaar. Als we in de Hortus zijn geweest, wandelen we vaak door de Biotoop terug naar huis. En van verre konden we de appels al ruiken. Doggerland cider maakt cider van Groninger appels, soms oude rassen. En als je appel over hebt kun je appeldonateur worden. Ciders met namen als Ad Hop, Wildebras, Brombeer en Flierefluiter.
Eerst zie je de appels, wat veel! Dan glijdt je blik omhoog naar het bankje. He? Denk je dan, wat zijn die appeltjes klein (tov het bankje). En nog iets later realiseer je je dat de appel normale appelgrootte hebben, maar dat het een overdreven groot bankje is. Kijk maar naar de persoon helemaal links op de foto.
Joehoe, roept Hilde, als ze haar hoofd om de hoek van de schuur heen steekt. Zijn jullie thuis? We zitten op het terras en hebben net een kopje thee ingeschonken. Kopje erbij voor Hilde, die een tas met stoofperen komt brengen. Dit jaar behoorlijk grote peren, da’s handig voor het schillen.
De dag erna horen we gepruttel. De motor grasmaaier van de buurman? Nee, dat is Willie die met haar brommer onze oprit opgereden is. Ze brengt een zak met appels (goudrenetten?) mee. In haar tuin heeft ze heel veel fruitboompjes en dit is weer een goed jaar. Ze komt de zak met waterplanten halen, die ik voor haar heb klaargezet. Een vuilniszak vol. Handige van de brommer is dat die reusachtige zijtassen heeft. Past makkelijk de vuilniszak in. En Willie is ook geïnteresseerd in het fonteinkruid, ik heb een grote emmer vol met planten net uit de vijver gehaald. De planten in een tweede grote zak gaan mee in de andere zijtas.
Fonteinkruid
Dat was vorig weekend. En afgelopen zaterdag (gisteren) aan de slag met het verwerken van het fruit. Appels in een appelplaattaart. Heerlijk is ie geworden. En daarna lustig doorschillen: stoofperen, in wijn gekookt, met nog een beetje bessensap dat we over hadden.
Groot deel van de appeltaart in kleine pakjes in de diepvries, net als de meeste stoofperen. Maar ja, paste niet zo goed, dus een kilo ingevroren pruimen -uit eigen tuin- eruit gehaald en vanmorgen (zondag) stond ik al om half 9 pruimenjam te maken. Zoveel potjes inmiddels …
Gisteravond kon ik er weer een drie kwijt, toen we een buurt feestje hadden door drie dames-straatgenoten georganiseerd. Voor elk een poptje jam meegenomen. En eerder deze week twee potjes meegenomen voor Areke, tijdens een ‘werk’ afspraak.
