Fruit – Pagina 2 – 't Groentje

Popi – Peer

De peer staat in de top drie van meest gegeven fruit in Nederland, aldus veggipedia. En de meest populaire peer is de conference. Met een rond buikje en een lange slanke hals. Andere makkelijk verkrijgbare peren: de korte dikke Doyenne du Comice en de Gieser Wildeman (een stoofpeer).

Wist je dat peren als de vruchten begint te groeien eerst met de buik omhoog groeien? Pas als de peer steeds zwaarder wordt kantelt ze, en dan hangt de buik beneden en het dunne stuk naar boven.

De eerste handperen werden tegen het einde van de 16e eeuw geoogst in Frankrijk en Italië. De conference is een Engels perenras dat vanaf 1894 is de handel was. De kweker van het ras is de Engelsman T. Rivers uit Sawbridgeworth, Herts. Vanaf halverwege vorige eeuw ook in in Nederland. Een van de eerste aanplanters van het ras in Nederland is de familie Vogelaar in Krabbendijke geweest.

Conference peren groeien het best in een zeeklimaat, dit betekent dat de meeste perentelers in Noord-Holland en Flevoland voorkomen. De peer is net als de appel en de aardbei lid van de rosaceae, de rozenfamilie.

Er zijn veel soorten peren, zie deze lijst, maar die vind je niet vaak in de winkels of supermarkten.

Peer als ontbijt

De peer op de foto ligt te wachten op de juiste rijpheid. We kopen in het seizoen steeds een paar peren die dan in de groentela van de koelkast gaan. Eentje is uitverkoren en ligt op het aanrecht. Elke ochtend wordt de peer van alle kanten bekeken, op evt beschadigingen en of gekke plekjes. De hardheid-zachtheid wordt getest door voorzichtig het dunne stukje bij de steel te bevoelen. Er is een korte tijd dat een peer ‘precies goed’ is . Een dag te vroeg en hij is nog te hard, met beperkt smaak. Een dag te laat en de peer kan te zacht en melig geworden zijn. Op de ‘precies goed’ dag dient de peer als ontbijt. Boven de gootsteen, tegen het druipen van de dan supersappige peer.

Uitgedunde trosjes

Vanaf een afstand is de rosa multiflora, halverwege onze achtertuin, nog steeds oranje gekleurd. In de zomer bloeit de enthousiaste roos met prachtige witte bloemen, met eerst een heel lichtgele tint. In trosjes. Dat betekent dat ook de bottels in trosjes aan de struik verschijnen. Heel vol in het begin. En naarmate het jaar vordert steeds verder uitgedund. Langzaam aten pikken de vogels alle botteltjes weg. In het voorjaar , voor het blad opnieuw uitloopt, staan er allemaal trosjes van steeltjes aan de struik. Geen bottel meer te zien. Nu nog even genieten.

Cider-in-wording

Herfsttijd is oogsttijd. Tijd van overvloed aan fruit en noten. Veel te veel soms om zelf op te eten. Afgelopen weken kon je (val) appels inleveren bij de Biotoop in Haren. Daar was een team van Doggerland craft cider een aantal weekenden bezig met het maken van appelsap, bedoeld voor cider. In april is de cider klaar. Als we in de Hortus zijn geweest, wandelen we vaak door de Biotoop terug naar huis. En van verre konden we de appels al ruiken. Doggerland cider maakt cider van Groninger appels, soms oude rassen. En als je appel over hebt kun je appeldonateur worden. Ciders met namen als Ad Hop, Wildebras, Brombeer en Flierefluiter.

Eerst zie je de appels, wat veel! Dan glijdt je blik omhoog naar het bankje. He? Denk je dan, wat zijn die appeltjes klein (tov het bankje). En nog iets later realiseer je je dat de appel normale appelgrootte hebben, maar dat het een overdreven groot bankje is. Kijk maar naar de persoon helemaal links op de foto.

Fruit verwerken

Joehoe, roept Hilde, als ze haar hoofd om de hoek van de schuur heen steekt. Zijn jullie thuis? We zitten op het terras en hebben net een kopje thee ingeschonken. Kopje erbij voor Hilde, die een tas met stoofperen komt brengen. Dit jaar behoorlijk grote peren, da’s handig voor het schillen.

De dag erna horen we gepruttel. De motor grasmaaier van de buurman? Nee, dat is Willie die met haar brommer onze oprit opgereden is. Ze brengt een zak met appels (goudrenetten?) mee. In haar tuin heeft ze heel veel fruitboompjes en dit is weer een goed jaar. Ze komt de zak met waterplanten halen, die ik voor haar heb klaargezet. Een vuilniszak vol. Handige van de brommer is dat die reusachtige zijtassen heeft. Past makkelijk de vuilniszak in. En Willie is ook geïnteresseerd in het fonteinkruid, ik heb een grote emmer vol met planten net uit de vijver gehaald. De planten in een tweede grote zak gaan mee in de andere zijtas.

Dat was vorig weekend. En afgelopen zaterdag (gisteren) aan de slag met het verwerken van het fruit.
Appels in een appelplaattaart. Heerlijk is ie geworden. En daarna lustig doorschillen: stoofperen, in wijn gekookt, met nog een beetje bessensap dat we over hadden.

Groot deel van de appeltaart in kleine pakjes in de diepvries, net als de meeste stoofperen. Maar ja, paste niet zo goed, dus een kilo ingevroren pruimen -uit eigen tuin- eruit gehaald en vanmorgen (zondag) stond ik al om half 9 pruimenjam te maken. Zoveel potjes inmiddels …

Gisteravond kon ik er weer een drie kwijt, toen we een buurt feestje hadden door drie dames-straatgenoten georganiseerd. Voor elk een poptje jam meegenomen. En eerder deze week twee potjes meegenomen voor Areke, tijdens een ‘werk’ afspraak.

Tomaten stilleven

Mooi he, die verschillende tomaten. Dit is oogst van de eerste drie (van vijf) tomaten planten die ik kreeg van Hilde.

Volgens de labeltjes: balkontomaat, roma tomaat en bestomaat.

Waarschijnlijk iets misgegaan bij het labelen van zaailingen. De middelste is geen romatomaat, ander model, andere kleur, maar iets van een “zwarte tomaat”. Hoe ik dat weet? Ben gister middag even bij Hilde in de tuin gaan kijken naar de tomatenoogst daar, en daar stond een ander naambordje bij.

Twee potten op het terras, 3 onder een conifeer. Allemaal in potten, dus wel goed water geven. En vooral regelmatig water geven: een grote plens in 1 keer en de tomaten barsten allemaal open.

Zo blauw

Veel blauw in de tuin is vaak paarsblauw. Maar de blauwe bes is behoorlijk blauw-blauw. Tenminste als ze in de schaduw hangen. In de volle zon komt er door het poederlaagje buitenop toch weer een paarse gloed overeen.

Bij het ruimen van de pruimen kwam ik toch nog een paar besjes tegen die de merel voor mij had laten hangen.

Ruimen van pruimen

De drie wilde pruimen stonden ooit keurig op een rij langs de meidoornhaag. De drie stammen staan (uiteraard) nog steeds op een rijtje, maar de kronen hebben de vrije ruimte gekozen. De achterste van de drie is helemaal naar voren gekomen (loodrecht op het rijtje) en heeft zo meer licht voor zichzelf veroverd. Het zijn kleine pruimpjes die ik eigenlijk zelf nooit pluk. a. zijn er veel te veel, b. ze zijn klein (dus veel werk om te ontpitten) en c. hoef ze niet te plukken want ze vallen er zelf makkelijk af. De afgelopen weken , zeker als het ’s avonds stiller wordt, konden we de hele tijd zachte plofjes horen als er weer een afviel. Onder de bomen loopt een houtsnipperpad, de pruimpjes vallen zacht en zijn zo makkelijk te rapen. Ze zijn dan wel eetrijp, ofwel geen bewaarpruimen !

De zachte plofjes werden afgewisseld met de stevige ploffen van de appels van de boom van buurman Jan, net aan de andere kant van de heg.

De resterende pruimen, honderden, net als de meeste andere jaren met de hark onder de heg geveegd. Tenminste aan onze kant van de heg.

Waar zijn de vlinders?

Andere jaren legde ik er ook een stapel op een bord ergens in de zon. De vlinders waren dol op de overrijpe pruimen. Maar helaas, momenteel bijna geen vlinders: alleen een paar witjes en gister 1 atalanta. De budleija’s bloeien volop maar ze zien er maar kaal uit zonder de fladderende vlinders. DE droogte is waarschijnlijk funest voor de rupsen (en misschien poppen).

Pruimz

Weer oogsttijd in de tuin. Woensdag ochtend, beetje vroeg, pruimen geplukt in de achtertuin. Ruim 4 kilo. Er hangt nog het nodige, deels (te) hoog: voor vogels en eekhoorn, deels nog niet helemaal rijp. Kan ik de komende dagen nog eens langs. Van 1 kilo pruimenjam gemaakt, met een vleugje kaneel en 1 nectarine. De dag erna van 1 kilo gelei gemaakt, de schoongemaakte pruimen eerst fijn gemaakt en toen de geleisuiker erbij. Een paar wijnbesjes erbij voor de kleur. De resterende twee kilo, schoongemaakt en in stukjes, in de diepvries. Om later chutney van te maken. De diepvries puilt inmiddels uit met zakjes frambozen, wijnbessen (deze week weer een portie geplukt, en al dagen een handjevol in het ontbijt) en ook nog 1 kilo bramen van Ingrid. Even kijken of ik nog meer potjes in de kelder heb.

Bij het pruimen plukken en zeker ook bij het halveren en ontpitten is het altijd zaak om niet te veel pruimen achter elkaar op te eten…

Fruitig

Woensdagmiddag met een paar bakjes de tuin in om te oogsten: wijnbessen , witte aalbessen en ook een paar resterende kruisbessen. Inmiddels de eerder geplukte en ingevroren zwarte bessen weer laten ontdooien in de pan. Portie jam gemaakt: 3 delen wijnbes, 2 delen zwarte bes en 1 deel witte aalbes. Een heerlijke jammetje voor de wintermaanden, als herinnering aan de zomer en oogsttijd. Binnenkort komen de pruimen, voor jam en chutney, en in de diepvries ligt nog een kilo bramen van Ingrid te wachten op verwerking. Dat wordt smullen.

De kruisbessen en een deel van de witte besjes had ik bewaard om los op te eten. En een bakje voor Carel; die kwam donderdag avond eten en hij is dol op aalbessen.

Aalbes en ander kleinfruit

We hebben verschillende soorten klein-fruit in de tuin. Van heel klein, de bosaardbeitjes, tot grotere struiken. Deze witte aalbes staat aan de rand van de grindborder. Stevige struik inmiddels, half verstopt onder de wijnbes en de kamperfoelie. Veel besjes, zoetzuur, die minder snel door de vogels worden gevonden. Minder snel, schrijf ik, want een slimme merel snoept er toch van. Maar niet alles in een keer. De besjes blijven lang goed dus ze hoeven er niet meteen af. En ondertussen steeds een paar trosjes plukken, bij het langslopen. Lekker.

Anders is dat met de herfstframbozen. Tenminste als je ze ’s winters helemaal terug snoeit. Dan heb je herfstframbozen, die moeten nog gaan bloeien. Maar als je ze niet terug snoeit … dan gaan de stengels van het voorgaande jaar heel veel zijtakjes maken en veel vroeger bloeien. Vanwege de vele zijtakjes, en dus veel fruit, worden de takken topzwaar en zakken ze naar de grond. Ze vinden hevige regen overigens niet fijn. En je moet ze goed in de gaten houden, voor je het weet zijn ze overrijp. Heb nu al bijna een kilo frambozen geplukt, in porties.

Toen ik gister (zaterdag) een grote veronicastrum een beetje aan het opbinden was stond ik opeens neus-aan-neus met de zwarte bessen. Die bleken ook al rijp zijn (meestal pluk ik ze rond 7 juli, nu 2 juli). Nog wel een gedoetje want ik heb zoveel planten rondom de bessenstruiken staan, waaronder een paar inmiddels reusachtige varens, dat ik er bijna niet meer bij kan komen… Dat heeft ook wel effect op de oogst, toch duidelijk minder dan toen ik de ruimte rond de struiken wat meer vrij hield.

Fruit schoongemaakt, in zakjes, gewicht erop, en in de diepvries gedaan.
Voor een later jam-maak-moment.