Elders – Pagina 12 – 't Groentje

Land van Ons

Boerenbedrijf en natuur, kan dat samen gaan? Verschillende boeren laten zien dat dat kan. Minder intesief, minder vee. Meer aandacht voor diversiteit. En initiatieven als Land van Ons willen ook een stukje bijdragen. Door, via lokale crowdfunding, stukken agrarisch land te kopen. Met lokaal geld, in overleg met de boer die het land bewerkt. Een van de percelen van Land van Ons is hier vlakbij, de Onner Es (of Onneresch). We gaan er vaak wandelen , als we een wat langer rondje doen. Boterhammetje mee, en lunchen op het bankje. Afgelopen week was er een lezing over land van Ons, het beheer van dit perceel, en de plannen voor de toekomst. Ik was er met Jitske. We luisterden naar bijdragen van van Amanda, Chris, Gerjan en Edda.

Werkgroep diversiteit

In 2021 startte de werkgroep diversiteit. In overtleg met Boer Berend, zijn vrouw Wilma en zoon Wouter. Het eerste jaar werd boekweit gezaaid op een deel van het land. In 2022 huttentut, Italiaans raaigras en triticale (een graansoort). Opsteker was de scholekster die midden in de huttentut akker een nestje maakte. Verschillende werkgroepen kijken naar verschillende aspecten: hoe zit het met vogels (er is een kwartel gehoord!), waar staan de meeste wilde planten (aan de randjes van het perceel, waar het voor de grote landbouwmachines moeilijk komen was. De Onner Es was een dikke laag dekzand, die een jaar of 100 geleden voor een groot deel is afgegraven. Het zand werd gebruikt voor het spoorwegemplacement. Bij werkzaamheden is een archeologisch grafveld ontdekt. Dat is de reden dat er niet diep geploegd mag worden.

Kevers

De laatste bijdrage was van Chris, van de KNNV. Zij vertelde dat Land van Ons haar vroeg om een inventarisatie te doen van alle insecten die er waren. 26 hectare (nu 25: een hectare minder, door het ruilen van een stukje land voor het veentje (een oude pingoruine). Ze wilde het gebied eerst met eigen ogen zien en was helemaal verkocht toen ze op de eerste excursie een zeer zeldzame kever vond: de achtvlekpriemkever. Heel zeldzaam en in Nederland pas in twee andere provincies eerder gezien. Land van Ons kon niet meer stuk voor Chris. Een hele inventarisatie was te gek, gebied veel te groot. Maar een inventarisatie van kevers dat kwam in de buurt. Iets specifieker: alleen loopkevers,. kortschild kevers en overige kevers. En alleen op een strook van het land, vanaf de eikenboom naar de rand van het perceel: op 10 plekken, 10 meter uit elkaar werden vangpotjes geplaatst. Vrijwilligers plaatsten de potjes, leegden ze en hielpen met determineren. Een keer deed ik mee. Vandaag vertelde Chris dat de kever die het meest in de ‘samples’ zat, de koperen kielspriet, eigenlijk een soort kiloknaller is. Waar je niet blij mee bent als natuurliefhebber : deze kever zit in een zeer ‘niet-divers’ landschap. Monter eindigt Chris met :
Dit blijft boerenland; geen natuurgebied.

Tip voor de volgende wandeling langs de zandweg: letten op de vele sporen van kevers.

Open bestrating

Om beter water af te voeren/ op te nemen bij (zomerse) stortbuien is het zaak om minder bestrating te hebben in tuinen en straten. Beter grind dan aaneengesloten tegels. Beter open bestrating dan asfalt. Open bestrating wordt steeds meer ingezet op bijvoorbeeld parkeerplaatsen of delen van bedrijfsterreinen, waar het wel nodig is om de kunnen rijden met -soms zwaar- materieel. Regen water zakt langzaam weg in de open bestrating en gras en allerlei andere plantjes krijgen zo ook een kans. En ook een stuk minder saai vind ik. Zeg nou zelf, wat vind je mooier: een egale grijze vlakte of dit patroon van groen en grijs.

Dit is een stukje van het terrein van EnTranCe, de energieproeftuin van de Hanzehogeschool. Hier zou ik tijdens een lunchpauze een ‘stoepplantjes‘ ronde kunnen doen. Alhoewel…. misschien wel een hele dag nodig.
NB. De stoepplantjes actie van de hortus Leiden is afgelopen. Wel mooi dat er voor grote delen van de stad is besloten de stoepplantjes in de toekomst te laten staan en niet weg te branden. Waar stoepen en muren van gebouwen direct aan elkaar grenzen gaat 1 stoeptegel direct bij de muur eruit; dat worden dan hele lange 30 cm smalle geveltuintjes waar wilde – aangewaaide planten een plekje vinden. Alleen niet in het centrum…. Nou ja, begin is er.

Krulzoom

Ommetje langs plas Sassenhein. In de berm tussen weggetje en meertje groeit van alles, en in deze tijd van het jaar ook paddenstoelen. De eerste die we zagen was een hele grote, met opgekrulde randen en kaneelkleurige plaatjes. Een krulzoom of elzen krulzoom, aldus app obsidentify. W gaan voor de elzen krulzoom, de paddenstoel staat onder een paar elzen. Een stukje verderop staat een hele andere: lichter van kleur, beige bruin, en een platte hoed (foto 3).

En wat geeft de app hier voor een hint? Weer de elzen krulzoom (!) maar dan wel een in een vroeger stadium, krult nog niet. Beetje verder zoeken via browser levert op dat het een beetje uitkijken is met deze paddenstoel. Van de elzenkrulzoom is het niet zeker, maar van zijn neef de gewone krulzoom wel: die is zeer giftig. Afblijven dus.

Wat rest is de West

Op 12 november wandelden we -in de mist- met een groep van zo’n 60 wandelaars van Aduard naar Groningen. Groep 2 van 3 : allemaal wandelaars , die de laatste etappe liepen van een van de Pronkjewailroutes door de provincie Groningen. Afgesloten in de Martinikerk in Groningen, welkom geheten door Sint Martinus zelf. Na een korte terug en vooruitblik van de organisatie, het zingen van het Groninger Volkslied, het ophalen van het derde deel van de medaille, en voor de liefhebbers een echte Groninger eierbal, was het klaar.

We hebben nu drie van de vier routes -in etappes- gewandeld. De Noord, de Zuid en nu dus ook de Oostroute. Wat rest is de West, die route gaan we volgend jaar wandelen. Dat kan van april t/m oktober.

Heb ik al vaker blogs over geschreven. Het leuke van zo’n route is dat het een beetje is als verzamelen, steeds een extra stukje, tot de verzameling compleet, en de route gewandeld is.

Landschappen

Kwekerij aan de dijk

Etappe

En nog meer: type het woord ‘pronkjewail’ in de zoek opdracht van het blog (vergrootglaasje).

Loopkevers en meer

Jitske had al een paar keer gevraagd of ik het leuk zou vinden een keer mee te gaan naar een determinatieavond van kevers. De Onneresch is een stuk land dat aangekocht is door Land van Ons. Met de bedoeling van dit agrarische land een steeds diverser stuk land te maken, minder intensieve landbouw, geen chemicaliën, andere gewassen (bv boekweit), en extensiever maaibeheer. Vanaf maart 2022 loopt er een leverproject. Vrijwilligers van Land van ons graven potjes met alcohol op verschillende plekken op een stuk weiland in, en halen die een paar dagen water weer op: met een oogst aan kevertjes en andere kleine beestjes. En met (andere) vrijwilligers , onder leiding van een zeer enthousiaste dame Chris, worden de beestjes daarna uitgezocht en zo mogelijk -onder de microscoop- op naam gebracht.

Afgelopen dinsdag ging ik mee. Elk een microscoop, en een bakje met beestjes. Chris had de oogst vooraf gezeefd: een grove zeef voor de grote beestjes, en een fijne zeef voor minibeestjes. Wij namen een potje met grote. De eerste opdracht was: selecteer op 1. loopkevers, 2. kortschild kevers, 3. overige kevers en 4. de rest. Na een korte instructie konden we beginnen, met pincet de beestjes sorteren. Een heel gepriegel. Daarna in aparte buisjes bewaren, extra alcohol erbij, briefje met hoofdgroep in het buisje en op het buisje (met alcoholbestendige inkt!) . En daarna een beginnetje met determineren. Een buisje met ‘onze’ loopkevers: dat was wel makkelijk, bijna allemaal dezelfde: de veelkleurige kielspriet. Een van de determineerders vond ook een koperkleurige koelspriet (lijkt er sprekend op, maar met kleine puntjes in het halsschild).

Het beste kon je de kevers op hun rug leggen, en dan met de pincet de achtste poten een beetje uitstrekken. Ver volgens het aantal stekels aan de binnenkant van de scheen van de kever tellen. Op dat detailniveau gaat het determineren! En dan is een goede microscoop echt nodig. Een mooie site met kevers hier.

Als we het niet zeker wisten, kwam Chris even meekijken: ik had 1 afwijkende kever, dacht ik, zag er wat anders uit. “Een leuk soortje”, aldus Chris, “een chlaenius”. Met een behaard in plaats van glad dekschildje. We hadden geen tijd om verder in detail te determineren, dus de chlaenius ging samen met de andere loopkevers weer in een apart buisje’loopkovers’. Voor een andere keer.

Cider-in-wording

Herfsttijd is oogsttijd. Tijd van overvloed aan fruit en noten. Veel te veel soms om zelf op te eten. Afgelopen weken kon je (val) appels inleveren bij de Biotoop in Haren. Daar was een team van Doggerland craft cider een aantal weekenden bezig met het maken van appelsap, bedoeld voor cider. In april is de cider klaar. Als we in de Hortus zijn geweest, wandelen we vaak door de Biotoop terug naar huis. En van verre konden we de appels al ruiken. Doggerland cider maakt cider van Groninger appels, soms oude rassen. En als je appel over hebt kun je appeldonateur worden. Ciders met namen als Ad Hop, Wildebras, Brombeer en Flierefluiter.

Eerst zie je de appels, wat veel! Dan glijdt je blik omhoog naar het bankje. He? Denk je dan, wat zijn die appeltjes klein (tov het bankje). En nog iets later realiseer je je dat de appel normale appelgrootte hebben, maar dat het een overdreven groot bankje is. Kijk maar naar de persoon helemaal links op de foto.

Leaves

How silently they tumble down
And come to rest upon the ground
To lay a carpet, rich and rare,
Beneath the trees without a care,
Content to sleep, their work well done,
Colors gleaming in the sun.

At other times, they wildly fly
Until they nearly reach the sky.
Twisting, turning through the air
Till all the trees stand stark and bare.
Exhausted, drop to earth below
To wait, like children, for the snow.

gedicht: Elsie N. Brady

foto’s : Tineke in Hortus Haren

Bedum

Een oude boerderij in Bedum, aan een eeuwenoud laantje: de Buitenhof.

Afgelopen zaterdag waren we daar (repetitiedag van het koor waarbij ik zing) te gast. Wijds uitzicht, rustieke tuin. Tenminste zoals ik nu de foto heb gemaakt. Als je iets meer naar links kijkt op de bovenste twee foto’s zie je de grote silo’s van een grote melkfabriek een kilometer verderop. De enorme schuur van de boerderij is in de afgelopen 12 jaar geschikt gemaakt voor artistieke activiteiten: muziek, toneel en beeldende kunst. En de grote droom van eigenaar Christofoor Baljon om er ook opera’s uit te voeren is werkelijkheid geworden. Vanaf 2014 zijn er al verschillende opera’s opgevoerd in deze bijzondere setting.

Voor onze oefendag hadden we het rijk alleen. Waar je in de zomermaanden lekker naar buiten kan, bleven we nu toch vooral binnen. Lekker rondom de twee grote potkachels die elke een cirkel van warmte maakten. DE extra meegebrachte truien waren wel prettig.

Op een november ochtend in het Groningerland

De tuin van T&T

Vandaag was een mooie dag.
Ik kon weer een paar emmers planten kwijt.

Bij Thomas en Tanja, die recht tegen over wonen. In april had ik al een keer een stuk in de voortuin volgezet met planten, die in middels goed zijn aangeslagen. Andere delen van de tuin waren nog niet beplant, veel kale grond, en dus behoorlijk vol met allerlei onkruidjes. Thomas en Tanja waren gister en vandaag flink bezig met wieden. Vandaag was er een fors stuk van een border, 1.20 meter breed, en langs de hele zijkant van het huis, leeggemaakt.

Samen met Tanja zette ik alle planten erin. Eerst even, a la Monty Don, de planten in de border zetten. Nog een beetje schuiven indien gewenst, en dan planten. We begonnen met de bollen van de boshyacint (donkerpaarse markering, losse figuurtjes). Ik had een hele bak vol. Steeds een handje uitstrooien, en daar waar ze vallen in de grond zetten Toen twee molinia’s (grassen met hoge dunne aren; een paar zijn geknakt toen Bobbie, een van de honden, enthousiast kwam kijken wat we dede; groene cirkels/ellipsen). Er tussen in euphorbia ‘fireglow’, voor het raam (oranje cirkels); en links en rechts een aantal stengels van de roze bloeiende filipendula venusta ‘rubra’ (roze ellips). Een goede bodembedekker, die ook het ontkiemen van nieuw onkruid tegenhoudt, is de geranium maccrorhyzum (lichtblauwe ellipsen) . Een grote emmer vol uit eigen tuin getrokken en in aantal groepjes tegen het huis aan gezet. Verder bosanemoon wortelstokjes (wit of blauw?; witte cirkels, met stokjes gemarkeerd)), paar plukken vergeetmijnietjes (gele cirkels, foto 4), zenegroen (paars vierkant foto 3)en roodbloeiende aardbeien (roze vorm foto 1). Als laatste een stuk of 15 rozetjes van de vaste teunisbloem (links gele vorm foto 1 en midden onder foto 2).

*@Tanja: klik op de foto’s voor grotere exemplaren. En dan in voorjaar kijken wat er allemaal opkomt !*

Laarmanlandschap

In de Hortus beginnen de herfstkleuren zich te tonen. We liepen er vorige week een rondje, en maakten deze ‘landschapsfoto’s’ in de Laarmantuin. Met de rug richting de Biotoop (vroeger gebouwen van Universiteit Groningen) ten zuiden van de Hortus gelegen en kijkend vannoord west naar noord oost. Wow. En nog eens : Wow.