Hittegolf in de winter

Klimaatverandering klopt luidruchtig op de deur. De afgelopen jaren zagen we dat aan grote droogte met bosbranden, aan terugtrekkende gletsjers, aan langdurige regenval en overstromingen. Meestal denk je dan aan de zomer. Maar ook in de winter (volgens de kalender) kan er sprake zijn van een ‘hittegolf’ : als de temperatuur heel veel hoger is dan het langjarig gemiddelde.

Via de link zie je een klein filmpje van het temperatuurverloop op 1 januari 2023. Met de donkerrode en zelfs witte kleuren, ook boven Nederland: 10-15 graden warmer dan normaal.

Intrigerende plaatjes. En toen ik er een tijdje naar aan het kijken was, zag ik het opeens. Het is een groot wit konijn!. Zien jullie dat er ook in? Als je het konijn eenmaal gezien hebt, kun je het niet meer niet-zien.

En wat betekent dat voor de tuinen. Ook die krijgen te maken met droogte perioden en extreem natte perioden. De kou wordt steeds minder, maar uiteraard zijn er uitschieters waar het behoorlijk vriest. welke planten zijn hier tegen bestand? Welke planten zijn overlevers (of aanpassers, zo je wilt). Een drietal voorbeelden.

  1. Eikvaren of polypodium vulgare
    De sterkste van de wintergroene varens, die ook bij strenge vorst nog groen blijft. Het blad is mooi ingesneden en spreidt zich bijna horizontaal uit. De eikvaren kan goed tegen droogte en schaduw. Op plekken waar andere planten allang het loodje leggen, blijft de eikvaren overleven. Zelfs op oude muren, kurkdroog, is de eikvaren te vinden. Leuk als bodembedekker in de spiegel van een boom of bv een rode kornoelje: zet dan 10 tot 15 planten per vierkante meter. Klein nadeel is dat het verse ‘voorjaarsloof’ pas in de loop van juni uitloopt, veel later dan bij veel andere varens. Tip: de varen combineren met voorjaarsbollen.
    In onze tuin staan de dikvarens helemaal achterin onder de kleine appelboom, met pollen Spaanse boshyacint er vlak bij.
  2. Aster Divaricatus
    De meeste asters zijn laatbloeiers, maar deze aster divaricatus is daarop een uitzondering. De eerste bloemen zijn al te zien vanaf juli en de plant bloeit door tot aan oktober. Ongevoelig voor meeldauw en bodembedekkend: zet 8-10 planten per vierkante meter. Doet het god in schaduw (is van oorsprong een bosplant), maar ook volle zon. Wij hebben een randje langs een tuinpad, grotendeels in de schaduw en een flinke pol in de voortuin op het zuiden. Bij hele langs droogteperiodes verliezen de donkergroen blaadjes wat van hun glans. De planten op iets beschaduwde plaatsen kunnen er wat beter tegen.
  3. Kalimeris incisa
    Deze familie van de aster staat nog op mijn verlanglijstje. De kalimeris dank haar populariteit de laatste jaren aan de lange en rijke bloei: ook deze plant begint vroeg (voor een aster), al in juni en kan doorbloeien tot september. Een oersterke plant, die goed tegen droogte kan en door haar bossige groei met veel vertakkingen ook bestand is tegen storm en regen. De bekendste cultivars zijn ongeveer 60 cm hoog: Alba heeft kleine witte bloemen, de bloemen van Blue Star hebben een hint van lichtblauw. Standplaats bij voorkeur in de zon.

Tekening Tuinhek – 8

Twintig, dertig jaar geleden was het gebruik van tekstverwerkers programma’s nog niet breed verbreid. Daarvoor had je de tapmachine en Typex, als je een foutje maakte. Met de komst van de tekstverwerkers en het tijdperk van digitale teksten werd het veel simpeler teksten te corrigeren, of te doorzoeken. En spellingcheckers (rood kriebeltje onder een mogelijk foutgespeld woord) maakten het nog makkelijker. Het programma stelde een alternatief woord voor. Met mijn kamergenoot op het werk maakten we lijstjes van de meest grappige of gekke suggesties.

Bij het intypen van mijn eigen naam Tineke kwam als suggestie Tienhoek en ook Tuinhek. Moest ik weer aan het denken bij deze tekening.

Houtwal om in te wonen

Wie er allemaal in de houtwal achter in de tuin woont … dat zullen we nooit echt weten. Ongetwijfeld allerlei insecten en kleine beestjes. Soms vogeltjes (nestelen of schuilen), en misschien ook wel een egel. Altijd al lastig te zien wie er gebruik van maakt, ook toen de wal nog relatief nieuw was. Inmiddels verdwijnt de wal onder een dikke deken van klimop. Nog mooiere schuilplekken. Nog minder te zien.

De lichtgroene bladeren linksonder zijn van de voorjaarszonnebloem. Over een paar maanden staan hier de gele zonnetjes te bloeien. Heel lang.

Van de regen in de drup

Veel regen de afgelopen weken. De vijver staat topt de rand toe vol, nu is zelfs een deel van het pad, vlak voor de brug vijver geworden. Het water in de wadi in het parkje achter ons ook. Het Stoomgemaal Wouda in Lemmer is vandaag weer aangezet om te helpen het water uit de Friese velden te pompen.

Bij ons ommetje vandaag tussen een paar buien door zagen we op verschillende plaatsen bomen in een badje van water. Of grasvelden die op de dieper gelegen gedeelten blank stonden.

Bijeffect van veel regen met wind uit zuidwesthoek is bijons dat het nu ook binnen drupt. De wind waait bij de schoorstenen blikkaar ergens onder de dakpannen, langs de schoorsteen. In de logeerkamer hebben we de schacht van de schoorsteen vrijstaand midden in de kamer, met leem bedekt. Door de nattigheid kwam het leem deels omlaag gedruppeld. Nu liggen er tijdelijk een paar stukken karton op de grond.

Bittere Sinaasappel

Bij de Ekoplaza op zoek naar bloedsinaasappelen, die vinden we altijd zo lekker. Ze zijn alleen (beperkt) in de winterperiode voorradig. Naast de ‘gewone’ handsinaasappelen zag ik ook een kistje met ‘bittere sinaasappelen’. Dat is een oervorm, heb ik eens gelezen. Maar wat doe je er mee. Ik nam er in ieder geval 1 mee. Navraag in de winkel de volgende keer, leerde dat veel mensen de bittere sinaasappelen kopen om marmelade (sinaasappeljam) van te maken. Gebruik je de schil ook voor.

Nou had ik ook nog een zakje cranberry’s in de koelkast liggen en ik heb een heerlijk recept voor compote. Dáár kon de bittere sinaasappel ook wel in. Afgelopen week stond ik om 9 uur ’s morgens al in de pan te roeren, vleugje kaneel, kardemom, ketoembar er bij. Oh, als je het kon ruiken …. De heerlijkste geuren dreven door de keuken. En de compote? Subliem! Op een geroosterd boterhammetje. Mooi begin van de dag. De sinaasappel geeft er net nog een extra bittertje aan.

Terrasweer 8 januari

De lucht was vanmorgen onverwacht blauw. Mooi om een stuk te gaan wandelen. Meestal doen we dat voor of na lunchtijd. Nu smeerden we boterhammen, rugzakje mee, en op pad tijdens lunchtijd. 1 halte met de bus bracht ons in WestLaren, en van de bushalte bij de P&R aldaar konden we zo het Drentsch Aa landschap in wandelen. nog geen 10 minuten onderweg, richting het Siepelveen hoorden we een eend. Rondkijken of er al water in zicht was. Nee, nog niet. De eend kwam uit mijn jaszak, het geluid van mijn telefoon. Pieter en Mirjam belden met de beste wensen en de vraag of we zin hadden om een stukje te wandelen. Wij waren al onderweg, en spraken een half uurtje later af bij de Zeegser Duinen. Met zijn vieren wandelden we verder, door bos, langs hei, gagelvelden en langs licht gloeiende weilanden. Bijzonder aangenaam, en laatste stuk kon zonder jas. Als kers op de taart, buiten in de zon op het terras bij Grandcafe het Witte Huis. Terras zat helemaal vol.

Buiten!
Op 8 januari!
Met warme chocolademelk, cappuccino of snert.
Dat dan weer wel.

Doorkijkje op Schipborgster Diep
Stiertjes aan de Koeweg

Tip van een Galanthofiel

Hoe meer sneeuwklokjes hoe beter. Onder bladverliezende bomen of struiken. Met een beetje geduld krijg je er elk jaar meer. Door ze steeds na de bloei, maar nog ‘in t groen’ uit de grond te scheppen en in kleinere kluitjes terug te zetten. Als een klomp er al langstaat, dan is er heel veel groen, maar minder bloemetjes dan blaadjes. Bij het uitscheppen van de klomp zie je waarom: de bolletjes verdringen elkaar en hebben geen ruimte om tot echt stevige bolletjes uit te groeimen. Soms zie je dat ze ook in verschillende etages boven elkaar staan.

Neusjes van de sneeuwklokken

In een oud nummer van Groei&Bloei las ik een tip van een sneeuwklokjesdeskundige. Die gaf aan dat je delen nog beter iets eerder kon doen: nadat de neuzen boven de grond waren, maar voordat de bolletjes gaan bloeien. Argument zou zijn dat nu de bollen nog veel meer wortels aanmaken daim na de bloei. Dan zijn ze alweer op weg naar hun zomerrust. Gister bij rondje door de tuin, waar later het ‘sneeuwklokjes veld’ zal ontstaan zag ik de neusjes alweer door de laag afgevallen blad heen steken.
Proef op de som: een paar klompjes uitgeschept en in delen herplant. De neuzen waren boven de grond, maar er waren inderdaad nog amper worteltjes aan de bolletjes. Dat komt nog.

Op water

Hilde’s avocado kwekerij

Al een aantal jaren hebben we een avocado plant. ’s Winters binnen, ’s zomers buiten. De eerste paar jaar 1 rechte stengel met soms reusachtige bladeren. Afgelopen zomer ging de plant zich vertakken. Nu heeft de avocado een kruin met zijtakken. In een droge periode is de plant iets te droog geweest en hebben veel van de oude bladeren nu helaas een bruin randje. Van onder af aan vallen de oorspronkelijke bladeren af, is onze ervaring, zodat er langzamerhand een echt stammetje ontstaat.

Onze avocado was toeval, een pit op de composthoop die daar spontaan was gaan kiemen en die het verdiende om opgepot te worden. Ongeveer zo groot als het plantje midden achter op de foto. De foto is gemaakt bij Hilde (bij ons nieuwjaarbezoekje). Zij pakt het wat professionele aan: de pitten op een schijfje papier boven een potje water, met een stukje keukenrol in het water voor de vochthuishouding. Bij verschillende pitten zie je al een wortel het water in gaan. Deze kweekwijze kun je met allerlei pitten/ nootachtige vruchten proberen.