Een beeldhouwer zou er moeite mee hebben.
De natuur maakt dit zo: een kunstwerk van een boom.
Meer dan 60 jaar geleden
Deze dia is eind jaren 50 van de vorige eeuw gemaakt.
Deze dia is eind jaren 50 van de vorige eeuw gemaakt.
Op een mooie voorjaarsdag.
Door mijn vader.
In de keukenhof.
De dames staan er mooi bij,
in gelijkgestemde kleding en tasjes.
De kleuren van de tulpen kun je er een beetje bij denken.
De tand des tijds en de tropenjaren
hebben vooral de groene kleur doen verdwijnen.
Ik maakte met mijn telefoon een foto van het projectiescherm, zie onder. De foto boven is enigszins bewerkt op de computer, het groen en de felle kleuren kreeg ik er niet meer in terug. Wel een beetje rood eruit.
Saxifraga van gemengde afkomst
De saxifraga x arendsi, in het Nederlands steenbreek of mossteenbreek, is een vriendelijk wintergroen rotstuinplantje. Bloempjes op hoge stengels vanaf april. Op de foto van dit weekend: ijskristalletjes op de puntjes van de rozetten.
Doet het goed stenige plaatsen, in de zon (grond moet beetje vochtig blijven) of halfschaduw. Bij ons groeit ie het best aan de noordwest kant van een muurtje langs een tegelpad. Geen concurrentie van andere planten daar. De steenbreek houdt er niet van om overschaduwd te worden door andere hogere planten is mijn ervaring.
De ‘x’ in de naam saxifraga x arendsii geeft aan dat het een hybride is. In dit geval een vrij ingewikkeld mengsel, niet van twee maar van minstens vier ouders: Saxifraga exarata, Saxifraga hypnoides, Saxifraga moschata en Saxifraga rosacea. De ouders zijn allemaal wilde planten, die tot aan de poolcirkel groeien. Een beetje sneeuw en ijs deert ze niet.
Bijenweek
Dit was een week waar ik steeds bijen tegen kwam.
1. In de supermarkt kwam ik Imker Doeke tegen.
2. Bij wandeling langs de Natuurtuin in Haren zag ik -van een afstandje- onze bijenkasten. Als je goed kijkt op foto 1, zie je middenin de bijenkasten staan. Uitvergroot op foto 2.
3. Bij andere wandeling -in de Hortus- de bijenstal even bekeken. Geen activiteit in de ‘kijkkast’, wel een serie (historische) korven.
Wandelen in de buurt
In de tuin is nu even niets te doen, dus rondje door de tuin is snel klaar. Voor de dagelijkse portie buitenlucht is een wandeling in de omgeving ook prima. Zaterdag in rap tempo 12 km gewandeld, de zon scheen lekker en staat zo laag aan de hemel dat de zonnebril erg handig was. En vandaag in iets rustiger tempo een rondje door Hortus Haren. Kan niet precies aangeven hoeveel stappen, want de telefoon die ik als fototoestel gebruikte vond het te koud, en hield er halverwege mee op.
Tip: houd je telefoon in je binnenzak als het buiten zo koud is, en niet in de buitenzak van je jas: batterijen houden niet van kou.
Binnen op de lader, en het was zo weer goed overigens.
Plantjes op de maan
Terwijl ik al lang dit weblog over de tuin schrijf, is Eddy nog langer bezig met zijn weblog: astronieuws. Over sterrenkunde en ruimtevaart. Als wetenschapsjournalist schrijft hij ook stukken in de NRC over deze onderwerpen.
Het komt zelden voor dat de onderwerpen waar we over schrijven met elkaar te maken hebben, maar deze keer wel! Tekstje op 15 januari.
Op 3 januari is een chinees ruimteschip geland op de achterkant van de maan. De chang’e 4 heeft verschillende wetenschappelijke experimenten aan boord, waarvan er een bedacht is door Chinese studenten. Het gaat om een mini-ecosysteempje van eitjes van fruitvliegjes en drie soorten planten: katoen, aardappel en de zandraket (arabidopsis thaliana).
Een soort minituintje op de maan. Het hele experiment vind plaats in een kleine container, via een raampje kijkt een camera naar binnen om te kijken wat er gebeurt.
De arabidopsis thaliana is aan boord omdat de plant zo snel groeit en bloeit. Idee is om te kijken of de planten zaad zetten. De hele cyclus duurt maar 6 weken tot 3 maanden. Het plantje vormt een rozetje van bladeren en dan aan een bloemstengel diverse kleine witte bloempjes. Lijkt erg op kleine veldkers. De aardappel is mee vanuit de gedachte dat als er in de (verre) toekomst ooit voedsel gekweekt wordt op de maan, de aardappel een waardevolle kandidaat zou kunnen zijn.
Als je de wikipedia pagina van de zandraket leest, kom je een heel bijzonder gebruik tegen van dit plantje: het opsporen van landmijnen.
AANVULLING 20 JANUARI
Bovenstaande tekst schreef ik op 2 januari. Chang’e 4 is veilig geland, heeft een karretje uitgezet en er is een plantje begonnen te groeien. Dat was een dikke week geleden.
Want nu is het bij ons volle maan (let op morgenochtend vroeg maansverduistering!) en dat betekent pikkie donker en ijskoud (-170 graden) aan de achterkant van de maan. Net ontluikend plantje is allang bevroren. Maar toch, heel even groeide er een plantje op de maan.
Stroboscoop
Een stroboscopische lamp is een lamp die steeds lichtflitsen geeft met vaste tussenpozen. Als die flitsen zo kort zijn zie je dat niet met je ogen. Maar soms wel. Zoals onze buitenlamp, die eerder deze week tijdens een forse hagelbui heel mooi de hagelkorrels volgde.
Escheriaans vreemd perspectief
Als je naar sommige werken van Escher kijkt weet je niet hoe je moet kijken. Wat is boven en onder, kijk ik nu van opzij tegen een afbeelding aan, of toch van onder, of …
Dat gevoel had ik een beetje bij onderstaande foto.
Je kijkt van opzij tegen een muurtje aan, aan de rand van een grasveld. OP dat muurtje groeit een polletje bloemetjes, en op de achtergrond een wat donkere wolkenlucht. Zie je het?
Omdat ik de foto zelf gemaakt heb, weet ik dat het perspectief anders is; mijn tenen staan net niet op de foto, die ik recht naar beneden heb gemaakt. Het plantje, Erigeron karvinskianus, groeit uit de zijkant van een muurtje dat de rand van een grote vijver vormt. En daarboven zie je de lucht, weerspiegeld in het vijveropppervlak.
Misdaad in de tuin
Klimaatverandering heeft ook effect op vogels in de tuin. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Jelmer Samplonius van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is gepromoveerd op de competitie tussen twee tuinvogels : de koolmees en de bonte vliegenvanger.
Koolmezen zijn standvogels, zij reageren op de verschuiving door hun eieren eerder te leggen, afhankelijk van de temperatuur. “Bonte vliegenvangers komen ook eerder terug naar Europa, maar hun aanpassing is minder goed dan die van de koolmezen. Wanneer ze aankomen hangt niet af van de actuele temperatuur in hun broedgebied.” Samplonius weet dit omdat hij en zijn collega’s al tien jaar de aankomst van vliegenvangers hebben geregistreerd, net als de start van het leggen van eieren bij koolmezen en vliegenvangers. Dat gebeurde in twee Drentse nationale parken, Dwingelderveld en het Drents-Friese Wold.
De twee soorten hebben altijd al met elkaar geconcurreerd om nestgelegenheid. “Bonte vliegenvangers proberen ook om nestkasten te stelen van mezen. Ze maken geen kans bij een gevecht in de nestkast, maar het zijn betere vliegers”, vertelt Samplonius. Vliegenvangers blijven dan rond de mezen vliegen die hun nest proberen te bouwen, totdat ze verjaagd zijn. De vraag die Samplonius onderzocht is of klimaatverandering een rol speelt bij de gevechten. “Beide soorten moeten zorgen dat hun jongen uit het ei komen wanneer er een piek is in het aantal rupsen”, zegt Samplonius. Wanneer dat is, hangt af van de verschijning van de eerste bladeren. Een hogere gemiddelde temperatuur verschuift deze gebeurtenissen naar voren in het jaar.
Klimaatverandering zorgt voor zachtere winters. Meer koolmezen overleven, dus meer koolmezen willen nestelen, dus meer concurrentie voor de vliegenvangers en dus meer conflicten. Overigens is klimaatverandering hierbij niet de enige factor: wanneer er tijdens een mastjaar meer beukennootjes zijn overleven er ook meer koolmezen de winter.
Het grootste probleem ontstaat in een koud voorjaar, wanneer koolmezen hun nesten later gaan bouwen terwijl de vliegenvangers vroeg aankomen uit Afrika. In dat geval overlapt de broedtijd voor beide soorten het meest en heb je ook de meeste gevechten. Dat kan er voor zorgen dat tot wel 10 procent van de vliegenvanger-mannetjes die op zoek zijn naar nestgelegenheid door koolmezen wordt gedood, in een periode van ongeveer twee weken. Een behoorlijk groot aantal, in verhouding tot de gemiddelde sterfte tijdens een jaar van zo’n 55 procent.
Jelmer is inmiddels overgestapt naar onderzoek met pimpelmezen bij de universiteit van Edinburgh.
Referentie: Jelmer Samplonius en Christiaan Both: Climate change may affect fatal competition between two bird species. Current Biology, 10 januari 2019
Filmfragment met uitleg in het Engels.
Tuinenreis
Al voor de kerst plofte de tuinenreisgids van Kupers Tuinreizen op de map. In de kerstvakantie er een beetje doorheengebladerd en plaatjes gekeken. Een keer eerder op tuinenreis geweest, dat was in 2015. Weet je nog?
En toen jitske mailde: “Zullen we weer een keertje ? “, hoefde ik niet lang na te denken. Vorige week even samengezeten, beste tijdstip uitgezocht en al snel een keuze gemaakt. Inmiddels geboekt, veel meer volgt in juni.
Nu nog een paar plaatjes van de reis 2015.
