Categorie: Elders

Terwijl ik al lang dit weblog over de tuin schrijf, is Eddy nog langer bezig met zijn weblog: astronieuws. Over sterrenkunde en ruimtevaart. Als wetenschapsjournalist schrijft hij ook stukken in de NRC over deze onderwerpen.
Het komt zelden voor dat de onderwerpen waar we over schrijven met elkaar te maken hebben, maar deze keer wel! Tekstje op 15 januari.

Op 3 januari is  een chinees ruimteschip geland op de achterkant van de maan. De chang’e 4 heeft verschillende wetenschappelijke experimenten aan boord, waarvan er een bedacht is door Chinese studenten. Het gaat om een mini-ecosysteempje van eitjes van fruitvliegjes en drie soorten planten: katoen, aardappel en de zandraket (arabidopsis thaliana).

Een soort minituintje op de maan.  Het hele experiment vind plaats in een kleine container, via een raampje kijkt een camera naar binnen om te kijken wat er gebeurt.

De arabidopsis thaliana is aan boord omdat de plant zo snel groeit en bloeit. Idee is om te kijken of de planten zaad zetten. De hele cyclus duurt maar 6 weken tot 3 maanden. Het plantje vormt een rozetje van bladeren en dan aan een bloemstengel diverse kleine witte bloempjes. Lijkt erg op kleine veldkers. De aardappel is mee vanuit de gedachte dat als er in de (verre) toekomst ooit voedsel gekweekt wordt op de maan, de aardappel een waardevolle kandidaat zou kunnen zijn.

Als je de wikipedia pagina van de zandraket leest, kom je een heel bijzonder gebruik tegen van dit plantje: het opsporen van landmijnen.

AANVULLING 20 JANUARI
Bovenstaande tekst schreef ik op 2 januari. Chang’e 4 is veilig geland, heeft een karretje uitgezet en er is een plantje begonnen te groeien. Dat was een dikke week geleden.
Want nu is het bij ons volle maan (let op morgenochtend vroeg maansverduistering!) en dat betekent pikkie donker en ijskoud (-170 graden) aan de achterkant van de maan. Net ontluikend plantje is allang bevroren. Maar toch, heel even groeide er een plantje op de maan.

Al voor de kerst plofte de tuinenreisgids van Kupers Tuinreizen op de map. In de kerstvakantie er een beetje doorheengebladerd en plaatjes gekeken. Een keer eerder op tuinenreis geweest, dat was in 2015. Weet je nog?

En toen jitske mailde: “Zullen we weer een keertje ? “, hoefde ik niet lang na te denken. Vorige week even samengezeten, beste tijdstip uitgezocht en al snel een keuze gemaakt. Inmiddels geboekt, veel meer volgt in juni.

Nu nog een paar plaatjes van de reis 2015.

Het valt me op dat veel tuinen een voorkeursrichting hebben.

In onze achtertuin loop ik eigenlijk altijd het zelfde rondje, tegen de wijzers van de klok in. Zijdeur uit, over het halfronde pad langs de grindborder. Langs fiensenschuurtje naar achter, richting vijver. Links over het grasveld kijken, rechts over de brede border. Over bruggetje heen en linksafslaan, meestal voor de appelboom, soms het parrallel paadje net voorbij de appelboom. Bosachtig stukje hier, onder de hazelaar door richting pruimenboom. Aan eind van pad weer linksaf. Over een paar weken passeer ik hier aan mijn rechterhand de zachtgele primula’s, rondom de hortensia’s waar de ingedroogde bloemschermen een mooie winterschuilplaats voor lieveheersbeestjes vormen. Ik kijk schuin naar links over het schelpenterras, mooi doorkijkje naar de vijver waar ik zoeven nog langs liep.    Afwisselend links en rechts kijkend kuier ik weer richting terras en huis.
Voor het achtertuin rondje ga ik hier weer linksaf, voor het terras lans. Voor de ‘grand tour’ loop ik nog even rechtdoor, rondom het huis. Klein strookje tuin tussen huis en mij aan de linkerkant, vooral kijkend naar de verschillende borders aan mij rechterhand. En na weer twee keer links afslaan sta ik op het beginpunt.

Als ik tuinbezoekers in de tuin heb, wijs ik ze ook vaak deze ‘richting tegen de klok in’. In nog grotere tuinen zijn regelmatig beelden of een bijzondere plant als focus punt in een doorkijkje, of als je net de bocht om gaat, neergezet. Als je de andere kant op zou lopen zou je net dat mooie gezichtspunt missen. Richtingaanwijzers behoeden je daarvoor.

Piptorus betulinus ofwel berkenzwam.
Vandaag kwamen we er een heleboel tegen tijdens een wandeling rond het Anlooerdiepje, een kleine zijbeek van de Drentsche Aa. Open gebieden, afgewisseld met lichte berkenbossen. Zonder blad nu, zijn de witte stammen mooi te zien, steeds verder het bos in. Het er der kwamen we staande en liggende berkenstammen tegen vol met berkenzwammen. Ze vormen niervormige plateautjes die haaks op de verticale stam staan, wittig, gelig of oranjebruin van boven. Van onder wit en sponsachtig. Het zijn forse zwammen, stevig als je er tegen aan tikt. In eerste instantie denk je aan een vergelijking met tonderzwammen of elfenbanken, paddestoelen die heel oud kunnen worden. Dat is met de berkenzwam helemaal niet zo. Die worden niet ouder dan een paar maanden of maximaal een jaar. Dan rotten ze weg of worden opgegeten door insecten.

De berkenzwammen weten heel goed wat boven en onder is: de gladde gekleurde kant naar boven, en de witte sponsachtige kant naar beneden. En wat als een stam van een dode berk omvalt? Je ziet dan de berkenzwammen die niet haaks op de stam staan, maar vlak er tegenaan groeien. Hieraan is te zien dat de zwammen pas gegroeid zijn, nadat de stam is gaan liggen!

Berkenzwammen hebben een voorkeur voor dode berken, maar komen soms voor op levende berken. Die dan overigens wel ten dode is opgeschreven.

Wist je dat…
– de  Engelse zwamdeskundige Cartwright gedroogde Berkenzwammen gebruikte als vloeiblok voor met ganzenveer en inkt geschreven documenten.
– gedroogde stukjes berkenzwam smeulend in de imkerspijp diende voor de bedwelming van bijen.
– verkoolde stukjes en de as van verbrande berkenzwammen als bloedstelpend en desinfecterend middel werden toegepast
– de ijsman Otzi  berkenzwammen bij zich had?

Van 21-23 december  was het weer Winterwelvaart, de 12e al weer.
In een prachtig stukje van de Groningse binnenstad leggen jaarlijks zo’n 20 oude schepen aan aan de kades van de Lage der AA, de Hoge der Aa en xxxx.
Veel lichtjes en activiteiten op en rond de schepen. De straatjes langs de kades zijn voor een paar dagen voetgangersgebied en staan vol met kraampjes. Gluhweinstandjes, worsten boven een groot vuur, koffie op kolen (ja echt), gepofte kastanjes. Eerste keer dat wij er gaan kijken. Gewoon met de mensenstroom mee bewegen. Veel kraampjes met warme wollen pantoffeltjes, dekens, sjaals, truien en schapenvachtjes. Ook fleurige kerstfrutsels. In de pakhuizen langs het water ook allerlei kunstateliers open, om even binnen te kijken. Bij Ditie, geitenhoedster uit Jubbega, proefden we diverse soorten geitenkaas. Een ervan was zo bijzonder, daar namen we een brok van mee. Echt een brok: 9 jaar oude geitenkaas, bijna bruin van kleur, en een smaak om U tegen te zeggen.

En wat is de link met tuin of tuinieren?
Dit is toch een blog over van alles in en om de tuin?
Uhhhh.
Nou, op een van de foto’s zie je boompjes.
Boompjes van bijenwas.
Bomen en bijen horen bij  tuinen.
Dat dus.

Zondag was ik  -zoals elk jaar op deze dag- op bezoek bij mijn zwager.
’s Morgens had een een beetje gesneeuwd, grootste deel van de dag was het miezerig en mistig. Kom, zei Carel, ik laat je nog even de mooiste boom van Zeist zien. Die staat op het Zusterplein aan ten westen van de Nassau-Odijklaan, vlak bij slot Zeist.

Nu al het blad eraf is is de mooie grillige vorm goed te zien. Meerdere stammen, waarvan er een paar met dikke ‘ellebogen’ op de grond leunen. Een prachtige klimboom. Duidelijk op leeftijd. Als we onder de boom staan en omhoogkijken zien we allemaal stalen kabels en ‘ankers’ die de verschillende stammen en takken bij elkaar houden. Een beetje zorgelijk kijk ik naar een bundeltje paddestoelen op de stam. Als dat maar geen honingzwam is…

Thuis zoek ik op welke boom het is. Snel gevonden. Het is een oude witte paardekastanje, Aesculus hippocaustanum, cultuurvorm Baumannii. Stam omtrek ruim 5 meter en hoogte ruim 25 meter.

De boom staat er al vanaf de tweede helft van de 18e eeuw, bijna 270 jaar oud! In de periode 1748 – 1751 werden de gebouwen van de Broedergemeente gebouwd, met aan de ene kant het Zusterhuis aan het zusterplein, aan de andere kant van de straat het broederplein. Voor de symmetrie had ik op het broederplein ook zo’n grote kastanje verwacht, maar die is misschien al eerder een keer gesneuveld.

De boom staat in de top 5 van mooiste bomen in Utrecht.

Wist je dat  ook de Anne Frank boom een witte paardekastanje, ongeveer uit dezelfde tijd als dit Zeister exemplaar.

Dat geld voor de orchideeën van Frans Reinhart uit Haren. Van Hobby, al 50 jaar, tot orchideeënkwekerij. Orchideeën kweken is gebleven en al jaren doet Reinhart mee met Kom in de Kas. En waar veel kwekers dat alleen maar een of twee weekenden per jaar doet, laat Reinhart het bordje gewoon het hele jaar staan. Dus toen we vandaag tijdens een wandeling in het dorp het bordje zagen staan, pasten we ons rondje zo aan dat we langs de kassen wandelden.

Eerst door een ontvangstruimte waar groepen tot 60 personen kunnen worden ontvangen. Voor een lezing over orchideeen en dan een rondleiding, door de kas, of bij mooi weer door de buitentuinen. Jaren geleden waren er ook anthuriums, rij na rij. Daar zijn Frans en Wilma 6 jaar geleden mee gestopt. Te veel aanbod, te lage prijs, te veel werk daarbij. We hadden al eerder gezien dat de anthuriums weg waren, maar nog niet dat er zo veel vogeltjes stonden. Hele rijen met grote volières en vliegkooien. Eerst een grote kooi met kanaries en zangvogeltjes. Mooie trillers en liedjes. Verder naar achter allerlei soorten parkieten en rosella’s, mooie kleuren, dat wel, maar die wil je niet in je huiskamer (zo schel). Nieuwste lichting is een aantal hokken met fazanten, steeds een paartje van elke soort. Gewone fazanten, goudfazanten, zilverfazanten.
Een jonge ondernemer, in vijveraanleg en onderhoud, is ook in het complex getrokken. Genoeg ruimte. En de grote vijver die hij buiten aangelegd heeft trekt weer nieuwe bezoekers. Een gesloten economie , zei Wilma. Hij kan in een deel van onze kassen zijn bedrijf starten, en helpt ons dan weer met zijn diensten als elektriciën en met de website (nieuwe webwinkel)

Warme kamer,
kopje thee.
Gaap.

Deze foto kwam ik een keer tegen.

En toen deze link.
Ook bij dieren werkt gapen aanstekelijk.

Het was een kwekerij en het gaat worden ….. een voedselbos. Een initiatief van tweelingzussen Marlies en Madeleine Duran. Het woordgrapje Duran Duran (naar de popgroep) is ongetwijfeld in het verleden al eindeloos gemaakt.
Twee maanden terug was er een open dag waarop mensen een boom konden komen uitzoeken. Groot deel van de nog staande bomen moet een ander plekje vinden. Ongeveer 250 bomen zijn al uitgezocht en kunnen nu -eind november- worden opgehaald. We hadden de dag in september gemist, maar was geen probleem om even langs te komen. Afgelopen vrijdagmiddag gingen we kijken wat er nog stond, ruime keus. Alleen het sierappeltje dat we ook in gedachten hadden was niet meer verkrijgbaar.

Er was net een hele partij draadmanden afgeleverd, voor het transport van grotere bomen, die met kluit uit de volle grond worden gehaald. De graafmachines waren klaar voor vandaag, er werd nog wel volop gesjouwd en rondgereden met de bestelde -uitgegraven- bomen. Allemaal op een rijtje bij de ingang van de oprijlaan.

Ongeveer de helft van de bomen staan in root control hoezen, een soort plastic doek waardoor de wortels redelijk bij elkaar blijven. Die zijn met een beetje moeite nog wel met de hand uit te graven. De andere helft staat in de volle grond. Dan is echt een graafmachine nodig om die uit de grond te krijgen. Zie middelste foto.

Wat zou het mooi zijn als alle bomen een goede nieuwe bestemming krijgen.  En als je geen plek hebt in je eigen tuin, misschien is er wel plek in een bedrijfstuin of kan je aan iemand een boom doneren. Op de website van voedselbos glimmen vind je meer informatie.

Vrijdagmiddag, de zon scheen. even op de fiets naar een bomenparkeerplaats in Glimmen. Afgelopen weken hebben we zo genoten van de prachtige herfstkleuren van rode esdoorns, dat we er misschien wel een in de tuin willen. Zo ongeveer nu, als het blad gevallen is is het een goede tijd om bomen te verplanten. Maar eerst even kijken, hoe groot is zo’n boom eigenlijk? We liepen een uurtje met de bomenlijst over het terrein, van rij naar rij. Vaak hadden de bomen een kaartje, maar soms ook niet. Dan hielp het pas afgevallen blad, aan de voet van de boom, een beetje. En advies en uitleg van de eigenaren.

We fietsten weer naar huis met een short list van vier bomen, en moeten nu in de tuin gaan kijken welke boom waar zou passen. En dan de buurman lief aankijken, om met zijn auto en aanhanger de bomen op te halen. Dat redden we niet in de fietskar.